Magische radio: waterstanden

Vanaf de jaren 50 tot ver in de jaren negentig was het dagelijks, om 10 minuten over 9, te horen op de nationale radio: een opsomming van de waterhoogten in de grote rivieren de Rijn, de IJssel en de Maas.

Rituele reeksen

"Het zijn rituele reeksen die bij velen herinneringen oproepen", zegt Vincent Bijlo in de podcast Hallo Hier Hilversum over 100 jaar radio, waarin hij het fenomeen waterstanden bespreekt. "Het was een baken, een rots in de branding op de radio, want het was de eerste horizontaal geprogrammeerde radiorubriek. Wij maakten als kind er altijd een wedstrijdje van: cijfers raden in de min of de plus. Het waren fascinerende getallen en namen." Namen als ‘Eefde IJssel’ en ‘Grave beneden de Sluis’ spraken tot de verbeelding van veel luisteraars en riepen een wonderlijke fantasiewereld op van bijvoorbeeld ene Eef die aan de IJssel woonde.

Beladen

De waterstanden op de radio waren een service van Rijkswaterstaat aan de binnenschippers, zodat die konden bepalen hoe zwaar ze hun schip konden beladen. Op 1 september 1996 stopte deze dagelijkse radioklassieker, toen Teletekst de getallenreeks overnam.

Tegenwoordig zijn de actuele waterstanden online te vinden.

Bij de afschaffing van de waterstanden op de radio schreef Rob Schouten in Trouw de woorden: "Ons wordt weer wat poëzie ontnomen. Rijkswaterstaat was jarenlang leverancier van: Lobith 368 (stilte) min 7. Belfeld. 1094 (stilte) plus 3. Vooral voorlezer Arend Langenberg wist er een soort religieuze kracht aan te geven, door buitengewoon lange en mysterieuze pauzes in te lassen, waardoor het raadsel van de verhoging of verlaging almaar intrigerender werd."

Grave beneden de sluis

Ida Gerhardt schreef een gedicht over de waterstanden op de radio met de titel: Radiobericht

Het verhaal over de waterstanden is te beluisteren in de 10e aflevering van de podcast Hallo Hier Hilversum, waarin Ger Jochems en Vincent Bijlo wekelijks legendarische momenten en programma’s uit de 100-jarige geschiedenis van de radio bespreken. Dit jaar bestaat de radio in ons land precies een eeuw.