Zo werd de parlementaire enquête in het verleden ingezet
- Nieuws
- Zo werd de parlementaire enquête in het verleden ingezet
Nederland zal in korte tijd te maken krijgen met drie parlementaire enquêtes. Over de aardgaswinning in Groningen, de fraudebestrijding van overheidsdiensten, en over de aanpak van de coronapandemie. Drie keer in korte tijd is ongebruikelijk, maar de geschiedenis kent vele andere momenten waarin het overheidsbeleid tekortschoot. In de OVT-zomerserie Als de overheid faalt duiken Michal Citroen en Jos Palm in de geschiedenis van de parlementaire enquête; het aller gewichtigste instrument van de Tweede Kamer om geheimen bloot te leggen, politieke consequenties te trekken én om, wanneer het stof is neergedaald, aanbevelingen te doen zodat fouten niet worden herhaald.
Luister de eerste aflevering van de OVT-zomerserie: Als de overheid faalt - OVT Zomers
De toestand in fabrieken en werkplaatsen
In de eerste aflevering duiken Citroen en Palm in de parlementaire enquête van 1886 en 1887 naar de toestand in fabrieken en werkplaatsen. Op dat moment was de parlementaire enquête nog relatief jong: geïntroduceerd in de Grondwet van 1848 als onderzoeksinstrument voor parlementariërs, en tot dan toe voornamelijk ingezet om onderzoek te doen naar zeer technische dossiers zoals de exploitatie van Nederlandse Spoorwegen en accijns op zout.
Citroen en Palm spreken met journalist Kustaw Bessems en historici Dennis Bos en Dirk Jan Wolffram. Wolffram stelt dat de enquête van 1886 de eerste keer is dat het middel expliciet werd ingezet door de volksvertegenwoordigers om met een kritische blik naar het functioneren van de eigen overheid te kijken: "De kern zit in het articuleren van verantwoordelijkheid van de staat voor de maatschappij, en dat gaat verder, en haaks kan staan, op klassieke, liberale waarden van de vrije markt."
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
De Arbeidswet
De commissie van de enquête wilde onder andere onderzoeken in hoeverre het beroemde kinderwetje van Van Houten in de praktijk werd gebracht, en hoe het “met het oog op veiligheid, gezondheid en het welzijn der werklieden" in bredere zin gesteld was met de arbeidsomstandigheden in fabrieken en werkplaatsen. Dit deed de commissie onder andere met steekproeven in de industrieën van Amsterdam, Tilburg en Maastricht.
Uiteindelijk boekte de parlementaire enquête geen directe winsten. Wel heeft het op termijn maar heeft het wel bijgedragen aan een serie wetten, beginnende met de Arbeidswet in 1890, die langzaam maar zeker de arbeidsomstandigheden van werknemers verbeteren.
OVT: Als de overheid faalt
In de zomerserie Als de overheid faalt analyseren Michal Citroen en Jos Palm met ooggetuigen, klokkenluiders en historici parlementaire enquêtes uit het verleden en de toekomst. Leert de overheid van haar fouten?
Luister tussen 10 juli en 31 augustus naar 'als de overheid faalt', elke zondagochtend 10.15 in OVT op NPO Radio 1 en in de OVT-podcast.
Gerelateerde podcast
Gronings gas: gewonnen of verloren?
