Waarom Nijmegen de belangrijkste stad is uit de Nederlandse geschiedenis

Van Loo, de schrijver van het populaire boek 'De Bourgondiërs', houdt zich bezig met de middeleeuwen, een tijd waar we volgens Van Loo op school nauwelijks over leren. De Nederlandse geschiedenis lijkt te beginnen met Willem van Oranje, maar daarvoor gebeurde er al heel veel, vertelt hij. "Neem Gelre (een hertogdom wat in het huidige Gelderland en Limburg lag, red.), dat bijna niet voorkomt in de Nederlandse geschiedschrijving. Aan het einde van de middeleeuwen was dit hertogdom belangrijker dan het graafschap Holland", vertelt hij.

De hertog, Willem I van Gelre, had de schilder Jan Maelwael in dienst, die de schilden van Willem's leger schilderde. Na een ruzie met Brabant kreeg Willem te maken met het Bourgondische leger van Filips de Stoute, die naar Nijmegen marcheerde. "Toen zag Filips het leger van Gelre. En dat was prachtig, blinkend: de banieren, de schilden geschilderd door Jan Maelwael en hij dacht: 'dat wil ik ook'… En niet lang daarna werd Maelwael gepromoveerd van het NEC van die tijd naar het Real Madrid van die tijd: het Bourgondische hof. Ineens werd die Nederlandse schilderkunst Europese schilderkunst."

In het Rijksmuseum is een zaal met Nederlandse schilderkunst, maar daar wordt deze schilder niet getoond. Bizar, vindt Van Loo. "Er wordt niet verteld dat de wieg van de Nederlandse schilderkunst in Gelre staat. Dit is de generatie van vóór Jan van Eyck!" Maelwael zou vanuit het Bougondische hof een belangrijke rol spelen in onze ontstaansgeschiedenis, denkt Van Loo.

Nog een grappig feitje over Gelre: volgens oude verhalen werd die naam afgeleid uit de laatste woorden van een mythische draak. Toen hij gedood werd, krijste hij 'Gelre, Gelre'. De naam leidde uiteindelijk tot de naam Gelderland.

'Amsterdam was heel lang klein'

In de lage landen is Amsterdam momenteel verreweg de grootste stad, maar heel lang was dat helemaal niet zo. Sterker nog: Belgische steden waren véél groter. "Als je het hebt over de 13e eeuw, dan zat je in Ieper met 30.000 inwoners, in Brugge 45.000, Gent 70.000 – dat was het Manhatten van de Lage Landen. Op dat moment wonen er in Amsterdam 1.000 mensen… De klepel hangt in Vlaanderen", vertelt Van Loo.

Door deze demografische ontploffing kon Filips de Stoute, in combinatie met grote rijkdom door de lakenindustrie, allerlei kunstenaars naar zijn hof halen. Dit waren niet alleen kunstenaars uit Vlaanderen, maar ook uit het huidige Nederland. "Het zette de poort naar het noorden open."

Eén van die kunstenaars was de eerdergenoemde Jan Maelmael, maar het waren er meer. "Uit Nijmegen, uit Holland, uit Vlaanderen, uit Henegouwen, uit Namen, de streken die lager de 'Lage Landen' zouden worden, werkten samen aan één project. Dit was een voorbode, in de kunsten, van wat later op staatkundig vlak later zou gebeuren", vertelt hij. "Mijn interpretatie is dat wij geboren zijn in de schone kunsten. Kunst gaat de staatkunde vooraf. Dat is toch een onwaarschijnlijk prachtige ontstaansgedachte?"

Voor zijn nieuwste boek 'Stoute Schoenen' bezocht Van Loo een aantal plaatsen waar nog overblijfselen van De Bourgondiërs zijn te zien.