'De zomer maakt zich steeds vaker meester van ons'

Na een week waarin het iedere dag 39 graden was en we op de camping niet veel meer konden doen dan bij het veel te kleine zwembad verkoeling zoeken – terwijl blusvliegtuigen laag over het nabijgelegen meertje scheerden om lauwwarm water op te scheppen dat een aantal kilometer verderop boven rokende bergen zou worden losgelaten – besloten we ons geluk te beproeven in Bilbao.

Daar, aan de Atlantische kust, leek de zinderende hitte waar we allemaal aan zullen moeten gaan wennen – maar waar eigenlijk niet aan te wennen valt – tenminste nog mee te vallen.

In Bilbao kwamen we, samen met honderden andere families die op zoek waren naar verkoeling, terecht in het Guggenheim Museum. Daar was een tentoonstelling over de geschiedenis van auto ontwerpen.

Een blauwe Renault 4

Ik weet weinig van auto’s, maar de futuristische bolides die voor de gelegenheid in heet Baskische museum geparkeerd stonden konden zich moeiteloos meten met de gestroomlijnde sculpturen van Henry More, Umberto Boccioni en Contantin Brancusi die door de conservators tussen het wagenpark waren neergezet.

Ik had u graag verteld welke zeldzame bolides ik daar allemaal heb zien staan, maar zoals gezegd heb ik vrijwel geen verstand van auto’s. Tot we plotseling voor een blauwe Renault 4 stonden. Niet bepaalt een sportwagen maar tussen alle mooie auto’s zag het wagentje waar ik als kind lange uren in heb doorgebracht, er eigenlijk helemaal zo gek nog niet uit.

"Kijk", hoorde ik mijzelf tegen mijn zoons zeggen, "in die auto ging papa vroeger met opa en oma op Vakantie". Ze keken mij even glazig aan als ik mijn ouders aan zal hebben gekeken wanneer die mij weer eens begonnen te vertellen over de tijd dat zij klein waren. Een tijd waar ik me zelfs nu nog maar moeilijk een voorstelling van kan maken.

Geen riemen achterin, geen hoofdsteunen geen elektrische ramen. Ik begon het ze allemaal te vertellen: Over de olie die steeds gemeten moest worden met een stokje en een zakdoekje, en natuurlijk de kokende motor waar we ons bij iedere file grote zorgen over maakten.

Onbeduidende details die gedoemd zijn om met het verstrijken van de tijd in het achteruitkijkspiegeltje van de geschiedenis te verdwijnen.

Platgeslagen insecten

Mijn kinderen luisterden maar ik wist dat ik het vooral tegen mijzelf had. In stilte herinnerde ik mij hoe mijn vader met ontbloot bovenlijf een elastische spin over een blauw zeil trok om het imperiaal op de auto zo in te pakken dat het onderweg naar huis niet zou gaan klapperen. Terwijl hij om de auto liep bestudeerde ik de vele platgeslagen insecten die zo onfortuinlijk waren geweest tegen de voorkant van onze Renault te pletter te vliegen.

Uit elkaar gespatte muggen met rode vlekjes, wespachtige insecten waarvan alleen een vleugeltje de klap tegen het metaal herkenbaar overleefd had, vlinders, motjes en tientallen blauwgroen glinsterende torretjes die de bumper, de koplampen en de voorruit bedekte alsof het vrolijke glitter confetti betrof.

Er sloegen tijdens die vakanties zo veel insecten tegen de vooruit te pletter dat mijn vader bij iedere benzinestation met een sponsje en een zeem aan de slag moesten om de voorruit schoon te krijgen.

Een sprankje hoop

Terug bij onze eigen auto, waarin we deze vakantie al ruim 1500 kilometer had afgelegd, viel het mij op dat er nauwelijks dode insecten op de koplampen en de voorruit te vinden waren. Zo snel als het kwik de laatste zomers lijkt te stijgen, zo geleidelijk zijn al die insecten de afgelopen 40 jaar uit Europa verdwenen.

Onderweg terug naar Nederland in onze auto met airconditioning was het makkelijk om de zinderende temperaturen te negeren. Alleen als ik zo nu en dan even naar de thermometer op mijn dashboard keek bekroop mij het apocalyptische gevoel dat deze zomer zich steeds vaker van mij meester maakte.

Plotseling sloeg er met een ferme tik een flinke tor tegen het voorraam te pletter. En zo kon het zijn dat de vroegtijdige dood van een ongetwijfeld prachtig beestje, voor mij voelde als een sprankje hoop.