NPO wil monument voor vermoorde omroepmedewerkers in de Tweede Wereldoorlog

Edelstein maakte voor de EO de documentaire Het Verraad van Hilversum, die vanavond om 22.05 op NPO 2 wordt uitgezonden. Deze gaat over de rol van de publieke omroep in de oorlogsjaren.

Edelstein vertelde in Langs de Lijn En Omstreken erg verbaasd te zijn over opstelling van de omroepen in die tijd, met name de AVRO en de KRO. "De Duitsers kwamen in Hilversum binnen, vijf dagen na de bezetting, en daar hebben ze eigenlijk alleen maar enthousiasme en vriendelijkheid ontmoet. De omroepen hebben vijf jaar lang gefungeerd als propagandakanaal voor het nationaalsocialisme", vertelt hij.

De Duitsers hadden – omdat ze verwacht hadden dat ze tegengewerkt zouden worden – hun eigen zendapparatuur meegenomen. "Ze dachten dat de boel wel gesaboteerd zou zijn, net als in andere landen, maar toen ze aanklopten werden ze vriendelijk ontvangen. Ze kregen een rondleiding door de modernste radiostudio's van Europa. Alles functioneerde tiptop, dus ze zijn maar direct begonnen met uitzenden. Iedereen werkte mee."

De publieke omroep was toen al verzuild, vertelt Edelstein: je had de AVRO, de KRO, de NCRV, de VARA en de VPRO. Zij werkten bijna niet samen. "De omroepen saboteerden elkaar de hele tijd. Dus toen die Duitsers kwamen, was er geen eenheid. Ze wilden allemaal hun eigen omroep redden." Dit lukte overigens niet: in 1941 werden de omroepen afgeschaft en kwam er 'De Nederlandsche Omroep', met een NSB'er aan het roer.

Verzet

Na verloop van tijd kwam er ook wel verzet. Vooral door technici, vertelt Edelstein. "Tegenwoordig is alles digitaal bij de radio, maar vroeger werd alles op platen opgenomen. Dan moest er een belangrijke toespraak ven een NSB'er worden uitgezonden die de dag ervoor was opgenomen en dan had een technicus de plaat in een bak water gegooid waardoor hij onbruikbaar was", vertelt hij.

Om de tijd te herdenken, zou Edelstein dus een monument willen. De NPO maakte vandaag bekend dat dit er gaat komen. "De documentaire van Edelstein laat zien dat de omroepen destijds de bezetter te welwillend hebben gefaciliteerd. Dat vraagt om een diepe reflectie van de NPO als overkoepelend orgaan en van de betrokken omroepen", zegt NPO-voorzitter Friederieke Leeflang.