'Wie of wat redt ons van Jezus en Mao? De geschiedenis'

Geschiedenis en katholiek zijn

In januari 2008 mocht ik mijn eerste column doen bij OVT. Het onderwerp ervan smeedde meteen een band tussen Jos Palm en mij. Het ging over geschiedenis en katholiek zijn. Ik neem de vrijheid een stuk te citeren:

De soevereiniteit in eigen kring werd al duidelijk bij het leesplankje. Niet Aap Noot Mies voor ons, maar Roos Muur Wim.

Bij de lessen Vaderlandse Geschiedenis gebruikten we de boeken van de eigen zuil, uitgegeven door Malmberg of Zwijsen. Pas veel later besefte ik in welk moeilijk parket de katholieke didactici werden gebracht bij het onderwijs over de reformatie en de tachtigjarige oorlog. De katholieke identiteit stond haaks op het dominante verhaal. Alva verloor dan wel zijn bril, en dat was goed, maar stroomopwaarts bij Gorkum werden toch maar mooi negentien monniken kippiedik gemaakt door dezelfde helden die Alva’s bril kwijtmaakten, en dat was goed fout. Tegenover de Vader des Vaderlands en zijn hoogst protestante zonen moest een katholiek leider worden geplaatst. Zijn naam is katholieke kinderen van mijn generatie in het geheugen gegrift: Sasbout Vosmeer, wie kent hem niet. Het verhaal was er wel, maar de accenten lagen elders. Het was geschiedenis met een zachte G.

Maar zoals op onze schoolplaten monniken en priesters altijd vroom en heilig werden afgebeeld en we van Luther meer een mug-shot uit het politie-archief kregen, zo werd diezelfde Luther op scholen met de bijbel afgebeeld als de laatste der rechtvaardigen, terwijl priesters daar zonder uitzondering achterbakse wellustelingen waren in de trant van Kees van Kootens vieze man. Geschiedenis bleek een kwestie van perspectief.

Einde citaat.

Iedereen is op drift, ook in de Achterhoek

Jos Palm, gaf in 2012 een eerste, persoonlijke, warme maar ook kritische beschrijving van het rijke roomse leven in een gewoon gezin in de Achterhoek met zijn boek Moederkerk. Veiligheid en zekerheid over het juiste handelen waren de fundamenten van dat leven. De prijs die ervoor werd betaald in de vorm van herendiensten, Heeroomdiensten liever gezegd, werd met de ogen dicht en gevouwen handen voldaan. De echte waarde ervan werd pas opgemerkt toen die veiligheid en zekerheid in twijfel werden getrokken. In de gruwelijke, verrrukkelijke jaren zestig en zeventig. De gevolgen waren desastreus.

Het vervolg op Moederkerk is er nu: Kind van Maria en Mao. In de titel is alles besloten. Terwijl de ouders Palm in hun verwarring zich vastklampen aan de orthodoxie, zoals drenkelingen een stuk hout omarmen, zoeken de kinderen het in de rechtzinnigheid van een ander gelijk. Aan het eind staat eigenlijk niets meer overeind. Iedereen is op drift, ook in de Achterhoek: moeder Palm, vader Palm, alle kinderen Palm. Zonder een hoger ideaal gaat het niet. Het heilige ideaal is de reddingsboei waar een jong leven zich aan vastklampt, het is de reddingsboei waar menig oud leven zich aan vastklampt. Jezus redt. Mao redt. Van wat? En wie of wat redt ons van Jezus en Mao? De geschiedenis. De geschiedenis laat zien wat het perspectief doet. De geschiedenis redt ons van veiligheid en zekerheid.