Documentaire over David Van Reybrouck's Indonesië-boek: 'Heb in het diepe moeten springen'

Jarenlang volgden regisseurs Djoeke Veeninga en Marlou van den Berge de schrijver in de totstandkoming van zijn nieuwe boek. Het was nogal een opgave om verhalen los te weken bij mensen, laat staan met een cameraploeg in de buurt, zegt Van Reybrouck in NOS Met het Oog op Morgen. "Ik besef nu voor het eerst dat ik er met die 5 jaar eigenlijk langer over heb gedaan dan de hele dekolonisatie-oorlog zelf heeft geduurd, want die was na 4,5 jaar beklonken", lacht hij.

Dat de reeks überhaupt is gemaakt, is misschien wel een klein wonder te noemen. De Vlaamse schrijver gaat normaliter liever zelf op pad. "Om eerlijk te zijn: ik heb een beetje een hekel aan cameraploegen. Maar deze twee Nederlandse dames kende ik al en waardeerde ik zeer. Idealiter zou ik eerst twee jaar lezen om te beginnen met interviews, maar wellicht was voor die tijd iedereen al gestorven. Dus ik heb in het diepe moeten springen."

Ook had Van Reybrouck spijt dat hij van zijn werk in Congo tien jaar geleden geen beelden had laten maken. "Ik dacht: als er dan toch een cameraploeg mee moet, dan ga ik het liefst met Djoeke en Marlou. Zij verstonden ook de kunst op zich op de achtergrond te houden met een kleine camera."

Van Reybrouck sprak onder meer met de 89-jarige oud-militair Purbo Suwondo, die opgroeide in de koloniale tijd. Zijn beeld van de Nederlandse kolonisator veranderde toen Japan Nederlands-Indië bezette tijdens de Tweede Wereldoorlog. "Toen de Japanners kwamen, zag ik met mijn eigen ogen de soldaten hun uniformen uittrekken, hun civiele kleren aandoen en gewoon de kazerne uitlopen", herinnert hij zich.

"De opperbevelhebber van het KNIL (Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger) zei: 'Beter staande sterven, dan knielend leven.' Er was niemand staande gestorven, moeten wij dan nog deze mensen waarderen die ons eigenlijk moeten beschermen?"

Dat was een inkijkje in de mentaliteit van de Indonesiërs, beaamt Van Reybrouck. "Dit was een man die volkomen opkeek naar de Nederlandse aanwezigheid en op het moment dat het moest gebeuren, kozen de Nederlandse militairen het hazenpad. Dit soort verhalen is echt te weinig gedocumenteerd."

De historicus heeft ongeveer 200 mensen geïnterviewd voor zijn boek. De helft ervan is al overleden.

Het eerste deel van 'Revolutie in Indonesië' is woensdag 20 januari om 22.20 uur te zien bij de NTR op NPO 2.

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.