'Politieke partijen zijn lege hulzen geworden, dat moet anders'

Er valt niets te vieren

Als we er zin in hadden konden we nu in Nederland het eeuwfeest van de parlementaire democratie vieren want honderd jaar geleden mochten vrouwen voor het eerst stemmen voor de Tweede Kamer. Maar het lijkt net of er niets te vieren valt.

Onlangs kwam bij de gemeenteraadsverkiezingen amper de helft van de kiezers opdagen, bij elke ondervraging kalft het vertrouwen in gekozen politici verder af, en minder dan twee procent van de bevolking is nog lid van een partij. Een volksvertegenwoordiger moet zich wel voelen als de burgemeester van het afgebrande dorp.

De politieke partij

Is de vertegenwoordigende democratie op sterven na dood? Kan na een eeuw de fut er uit zijn? Eva Rovers, biografe van Heleen Kröller-Müller onder de schitterende titel De eeuwigheid verzameld, schreef het pamflet –mag ik wel zeggen– Nu is het aan ons, oproep tot echte democratie. Echte democratie, mooi zo! Maar was niet al een eeuw lang aan ons? Het basisidee van representatieve democratie is immers dat wij met zijn allen onszelf besturen.

Politiek moet je niet aan politici overlaten, is de boodschap van Rovers, we moeten er allemaal aan meedoen en daar dient subiet een vorm voor gevonden te worden. Waarop politicoloog Bert van den Braak in zijn column op Parlement.com schreef: "zo een vorm hebben we allang, die heet 'politieke partij'." Inderdaad, iedereen kan daar lid van worden, meedoen, meebeslissen over het partijprogramma en de kandidaten die het gaan uitvoeren. Echte democratie!

Het is een beetje opa vertelt, maar toen ik in de journalistiek begon vlogen op partijcongressen de spaanders eraf. Weet u nog, de motie-Doniawerstal? Een paar Friezen draaiden PvdA-leider Joop den Uyl de duimschroeven aan en hij verbleekte. Met verhitte koppen stonden partijleden tegenover elkaar, over moties en amendementen werd gestreden tot diep in de nacht. Het waren Poolse landdagen want de toekomst van het land stond op het spel.

De partijen zijn lege hulzen

Ik kan er heimwee naar hebben. Vandaag de dag is een congres bij de VVD een soort tuinfeest, bij andere partijen houden ze liever brainstorms of denktanks en gaan de leden met de kippen op stok. De partijen zijn lege hulzen, op sterven na dood.

Wat is er gebeurd? De partijleiders lapten de discussies, de kritiek, de interne oppositie steeds meer aan hun laars, zonder uit te leggen waarom ze het met andere partijen op een akkoordje moesten gooien. En de leden hadden daarom geen puf meer in langdurige vergaderingen die toch tot niets leidden, en geen zin in notulen, punten van de orde en slappe koffie. De partijen hebben nu nog zo weinig leden dat elk lid een politieke functie heeft en dus geen behoefte aan tegenspraak.

Word lid

Zo zijn we beland in wat Van den Braak een toeschouwersdemocratie noemt. Geen deelnemersdemocratie. De burgers laten zich maar al te graag luidkeels horen over het overheidsbeleid, zie de asociale media, maar zich inspannen om het te veranderen, het taaie handwerk van de democratie: daar heeft niemand zin in.

Dus voordat we nu met Eva Rovers allerlei postmoderne vormen van burgerberaad en dergelijke van stal halen, zou ik zeggen: blaas de politieke partij nieuw leven in. Die heb je straks sowieso nodig als het er om gaat het beleid werkelijk te veranderen. Dus: word lid! Bestrijd de puinhopen van Rutte, of de luchtkastelen van Rutte, of steun zijn beleid. Whatever. Maar doe mee, word lid.