Hoe Mark Rutte zege boekt in de nieuwe kabinetsformatie

Kabinetsformatie

Wanneer ik als kind hoorde dat 'het kabinet gevallen' was, overviel mij een onbestemd gevoel van angst: nu was er niemand meer die voor ons zorgde. Blijkbaar hadden mijn ouders, bepaald geen partijgangers van de oude Drees, mij het gevoel ingeboezemd dat de ministers in Den Haag op ons pasten. Zou nu ook maar één kind zo reageren op het gegeven dat het kabinet-Rutte III al vijf maanden demissionair is? Wat is demissionair, mama? Nou, dat alles gewoon z’n gangetje gaat.

Daarna kreeg je de kabinetsformatie, met af en toe signalen uit de radio. Ik herinner mij de lakeien van het paleis die er op uit werden gestuurd om de oude De Gaay Fortman te zoeken, die op de Veluwe aan het fietsen was maar bij de koningin moest komen om benoemd te worden tot informateur. En ik herinner mij hoe de jonge Drees met zijn toupetje overgehaald moest worden om het kabinet-Biesheuvel mogelijk te maken. Een vijfpartijenkabinet, ook toen al! Trouwens, het daarop volgende roemruchte kabinet-Den Uyl was ook een vijfpartijenkabinet, met die ouwe Gaay nu als minister en zijn zoon Bas als fractieleider in de coalitie, aanvoerder van een Politieke Partij Radikalen, ook allang verdwenen en verzwolgen door GroenLinks.

Wat is er veranderd?

Is er sindsdien veel veranderd? Die vraag is meestal bedoeld als opmaat voor een ontkennend antwoord, maar ik denk het toch wel. Toen ik acht was voerde de VVD campagne onder het motto: Het roer moet om. In Indonesië wel te verstaan. Ze boekte winst. Ging het roer dus om? Welnee, de liberale minister Stikker trad keurig in het voetspoor van zijn voorgangers, tot woede van zijn eigen partijleider Pieter Oud.

Later, in de jaren vijftig, ging het telkens over 'bezitsvorming'. De katholieken waren ervoor, dan kreeg je krachtige roomse gezinnen, de socialisten waren ertegen want het tastte de strijdbaarheid van de arbeiders aan. De kwestie werd nooit beslecht want na de verkiezingen moesten ze het met elkaar op een akkoordje gooien.

Den Uyl, weet u nog, ging het om spreiding van kennis, inkomen en macht. Ook daar kwam weinig van terecht, want het kabinet dat hij leidde was een vechtkabinet. Maar er was tenminste een debat gevoerd, ideologische tegenstellingen waren uitgevochten, de inzet van het politieke bedrijf was inhoudelijk en duidelijk.

Kom daar nu eens om. Kunt u vertellen waar het op vastzit in de formatie? Ja, wie met wie, maar waarom? Waartoe? De kranten staan er vol van maar ik kan er geen chocola van maken. CDA-leider Wopke Hoekstra geldt als 'rechts' maar wat betekent dat? Vroeger wilde een rechtse politicus bezuinigen, maar dat kan het nu niet zijn, want Hoekstra strooit al anderhalf jaar met honderden miljarden.

Zegepraal Mark Rutte

Was het vroeger beter, opa? In zekere zin wel, jongen. Toen stonden partijen bij verkiezingen tegenover elkaar op basis van botsende visies op de toekomst van de samenleving. In de kabinetsformatie verwaterden die weer, wiedes, want niet één partij had ooit de meerderheid, dus moest water bij de wijn. Maar ideologische tegenstellingen waren er en werden niet verdoezeld.

Nu gaapt ons uit het politieke landschap een schrikbarende ideologische leegte tegemoet, waarin Mark Rutte, die zo’n uitgesproken hekel heeft aan ideologie, vanzelf de zegepraal boekt. Hoog tijd om de democratie te redden uit de handen van de politici.