Waarom gereformeerden in coronaverzet komen

Gezagsgetrouw imago

Toen vorige week journalisten verslag deden van de kerkdiensten in de gereformeerde dorpen Urk en Krimpen aan den IJssel, liep dat uit op een confrontatie. De kerkgangers hielden zich niet aan de coronaregels. Een PowNed-verslaggever die hen daarop aansprak, kreeg klappen. Daarna reed nog een auto op de verslaggever in.

Klopt het gezagsgetrouwe beeld dat we van de gereformeerden in Nederland hebben nog wel? Ernst van den Hemel bevestigt dat gezagsgetrouwheid inderdaad diep verankerd zit in het gereformeerde geloof. De overheid is door God op een bepaalde manier gemaakt, en daar moet je als mens niet tegenin gaan. Als je dat wel zou doen, dan doe je alsof je het beter weet dan God.

'De overheid moet haar plek kennen'

Tegelijkertijd ziet Van den Hemel in de geschiedenis een schommeling tussen deze gezagsgetrouwheid en extreem verzet. De overheid kan namelijk ook tegen de door God gegeven orde ingaan, in de beleving van gereformeerden. Als de overheid te ver gaat, hoef je als gelovige haar niet meer te gehoorzamen. ‘Een keuze tussen de overheid en God is makkelijk gemaakt’.

Dit begint al bij de Tachtigjarige Oorlog. De protestantse Nederlanders rechtvaardigen hun opstand tegen de koning van Spanje, omdat deze volgens hen illegitiem is. Niet voor niets zit er in het Nederlands volkslied de zin ‘den koning van Hispanje, heb ik altijd geëerd’, legt Van den Hemel uit. Daarmee erkennen de opstandelingen dat ze normaal altijd de koning hebben gehoorzaamd, en dat als hun plicht zien. Nu heeft de koning zich echter zodanig misdragen dat ze een hogere gerechtigheid moeten gehoorzamen. Namelijk God.

Vrijheid van godsdienst als heilig huisje?

De overheid staat deze eigen keuze van gelovigen in zekere zin toe. Binnen de coronaregels is in eerste instantie veel ruimte voor gelovigen ingebouwd. Hoe komt het dat de overheid zo coulant is als het om de vrijheid van godsdienst gaat?

Volgens Van den Hemel zit het diep ingebakken dat de Nederlandse overheid haar vingers niet aan de vrijheid van godsdienst wil branden. Onze samenleving komt voort uit een verzuilde samenleving, waarbinnen religieuze groepen hun eigen regels konden maken. Dat werkt nog door.

Maar Van den Hemel constateert ook een tweede reden. ‘We leven in een tijd waarin het christelijke aspect van onze samenleving in de belangstelling staat. Mark Rutte die naar de SGP toegaat, en zegt: ‘We hebben veel gemeen’’ Dan is het niet zo gek dat er minder heftig wordt gereageerd als er verzet bij christenen optreedt dan als dit in een andere groep zou gebeuren.

Of de vrijheid van godsdienst een heilig huisje moet blijven, is maar de vraag. Van den Hemel: ‘Momenteel is er spanning tussen mensen die culturele identiteit voorstaan en mensen die grondwettelijke gelijkheid voorstaan. Daar moet een keuze tussen komen. Ik zou dan voor grondwettelijke gelijkheid kiezen’.

Niets missen van OVT?

Hou dan de website van OVT in de gaten, abonneer je op de podcast, of volg het programma via Facebook en Twitter