Lubbers hoopte op Europa maar het keerde hem pijnlijk de rug toe

Ruud Lubbers, de langstzittende Premier van ons land en de man die Nederland door de crisis van de jaren 80 heen sleurde, wilde in 1994 voorzitter worden van de Europese Commissie. Met zijn 12 jaar ervaring als Premier zou je denken, appeltje eitje, maar als je inzoomt op de laatste jaren van zijn tijd als Premier, lag het niet per definitie voor de hand.

'Lubbers was op'

Rond de kerst in 1993 waren de vergaderingen van de ministerraad lang, en "Lubbers was op", vertelt Boonman. "Lubbers III leek te smoren in verval en de Premier leek ook wel een beetje de kluts kwijt te zijn." Dus toen hij zich in 1994 kandidaat stelde als voorzitter voor de Europese Commissie, was het "opmerkelijk," zegt Boonman, "om een herboren Lubbers te zien en te horen."

"We kunnen het ons nu allemaal niet voorstellen, want als je nu Europa hardop zegt op NPO Radio 1 dan ben je je leven niet veilig buiten op straat, maar toen was iedereen into Europa. En, Lubbers wilde Delors opvolgen als voorzitter van de Europese Commissie en men dacht dat kan hij wel want hij heeft veel ervaring."

De vrees van de oorlogsgeneratie

Bij de collega's in Europa was hij bekend door zijn jaren als Premier. Niet iedereen kon even goed met Lubbers door één deur. Een van de mensen die minder pro-Lubbers was, was Helmut Kohl, de bondskanselier van Duitsland. Kohl was op dat moment aan het bouwen aan een verenigd Duitsland, "het was zijn streven om Duitsland weer Duitsland te maken", zegt Boonman. "Maar voor de oorlogsgeneratie was daar enige vrees voor van, moet dat wel."

In het boek De herinneringen van Ruud Lubbers beschrijft Lubbers zelf dat Kohl ooit eens zei dat ze het in Duitsland niet zo op Lubbers hadden. Dat kwam onder andere door die vrees voor één Duitsland. In de stukken van de ministerraad van Lubbers III had de toenmalige Minister van Buitenlandse Zaken geschreven dat Nederland 'constructief waakzaam' moest zijn tegenover de eenwording van Duitsland. Boonman: "Dat gedeelde Duitsland was natuurlijk geen pretje geweest, maar één groot Duitsland was wel erg veel van dat Duitsland."

'Die Lubbers, wat heb je daar nou aan?'

Bovendien was Lubbers kritisch op teveel macht van Duitsland en Frankrijk binnen de Europese Unie. Dus toen de stemming voor het voorzitterschap van de Europese Commissie plaatsvond in 1994, behaalde Lubbers niet alle stemmen die hij nodig had. De voorzitter kon namelijk alleen gekozen worden als de stemming unaniem was, maar de Duitsers (Helmut Kohl), Britten en Fransen (onder leiding van François Mitterand) stemden tegen.

"Die Lubbers, wat heb je daar nou aan? Dachten de Duitsers en de Fransen", vertelt Boonman. "Daarnaast vonden Mitterand en Kohl dat een Europa samen prima was, maar zij wilden wel de koers bepalen. Daar wilden ze niet zo'n ongrijpbaar iemand bij hebben als Lubbers."

'Too little, too late'

Achteraf, jaren later, bekent Mitterand aan Lubbers dat hij hem altijd een beetje heeft onderschat. Boonman: "Dat was pijnlijk en too little, too late." Lubbers heeft zich erbij neergelegd maar benoemde het later als een pijnlijke periode met flinke dreunen.

{podcast audio="145298" caption="#7 - Het jaar 1994" }

Jaren die ook Geen Lieverdjes Waren - JGLW

We zijn ongeveer halverwege 2020 en we kunnen nu eigenlijk al wel zeggen: dit jaar gaat de geschiedenisboekjes in als een venijnig jaar. Ieder jaar heeft natuurlijk z'n schaduwzijde, in JGLW bespreken Wouter Bouwman en Roelof de Vries de rafelrandjes van een jaar dat achter ons ligt.