'Hoe langer kind op smartphone zit, hoe slechter de wiskundescores'

Tot dusver is het nog vrij stil onder economen als het gaat om het welzijn van jongeren, zegt Van der Vlugt. Dat terwijl het weldegelijk een economisch vraagstuk is: "De kinderen van nu vormen de arbeidsproductiviteit van de komende tientallen jaren", zegt hij.

Van der Vlugt en zijn collega Martijn Badir, beleidsmedewerker op het ministerie, willen op persoonlijke titel aandacht vragen voor het probleem en schrijven erover in economenblad ESW. Zo keken ze naar leerprestaties: "We maken ons daar veel zorgen over in Nederland. Zo zie je dat als kinderen meer uur op een scherm doorbrengen, de wiskundescores dalen."

Ook werd gekeken naar mentale gezondheid, waar de smartphone ook een belangrijke rol lijkt te spelen. "Het maakt erg uit op welke leeftijd een jongere de eerste smartphone krijgt. Als dat tien of twaalf jaar is, vormt dat een belangrijk verschil op hoe het gesteld is met de mentale gezondheid."

Hij wijst erop dat er veel aandacht is voor wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg en schoolprestaties. "Maar minder smartphones en minder scherm is misschien wel een goedkopere en betere route."

Welvaartsverlies

Uit onderzoek blijkt dat mensen best wel geld zouden willen betalen als sociale media voor iedereen gedeactiveerd zou worden, zegt Martijn Badir. Daarom vindt hij dat er moet worden ingegrepen, ook al is er geen rechtstreeks verband te leggen tussen sociale media en mentale gezondheid: "De aard van het product is dusdanig dat je daar wellicht als collectief wil ingrijpen. Dat heeft er mee te maken omdat het verslavend is, maar ook omdat we niet achter willen blijven ten opzichte van anderen."

Zo trekt hij een vergelijking met roken. "Eerst zeiden vrijemarkteconomen vaak: mensen moeten dat zelf weten. Maar zelfs zij zijn toch het inzicht gekomen dat als een middel echt verslavend is, dat het ook echt leidt tot welvaartsverlies. Economen hebben bij sociale media vast kunnen stellen dat mensen ook echt minder willen gebruiken, dus het brengt echt maatschappelijke kosten met zich mee."

Afgeleid door telefoon in tas

Van der Vlugt wijst erop dat de aanwezigheid van de telefoons veel doet met kinderen. "Zo blijkt dat kinderen hun examens beter afleggen als de telefoon buiten in de kluis ligt. Zelfs als hij in de tas zit, zie je dat hij nog afleidt. Daar hebben we allemaal last van. Ook al weten we nog niet 100 procent dat er een causaal verband is, moeten we niet wat meer doen als je kijkt naar de kosten en baten?"

Het kan dan ook een goedkope en efficiënte manier zijn om kinderen en scholen te helpen om de schade van smartphones en sociale media in te dammen, zegt hij. "Nu ligt dat bij scholen en ouders zelf, maar dat is heel moeilijk. Als de andere kinderen in de klas al wel de smartphone hebben gekregen, hoe hou je dat dicht? Dat vraagt om collectief ingrijpen."