Waarom we makkelijk een miljard kunnen bezuinigen op onze overheid
- Nieuws
- Waarom we makkelijk een miljard kunnen bezuinigen op onze overheid
Trump en Musk willen met hun Department of Government Efficiency (DOGE) miljarden besparen op het Amerikaanse ambtenarenapparaat. Genoeg kritiek op hun aanpak, maar het gevoel van een verspillende en logge overheid heerst al langer bij de Amerikaanse bevolking. Ook in Nederland is er onvrede over het uitdijende ambtenarenapparaat. Het kabinet mikt op één miljard euro bezuiniging voor 2029 - onhaalbaar, zeggen critici. Prof. dr. Jos Blank ziet dat anders: die miljardenbezuiniging kan prima, én pijnloos. Blank onderzocht welke ministeries efficiënt werken en welke niet. Hoe kan het dat er elk jaar meer ambtenaren bijkomen maar niet per se meer werk uitgevoerd wordt? En wat doen al die mensen dan? Blank vertelt het in de uitzending.
Video niet beschikbaar
Pijnloos bezuinigen
Bezuinigen op de overheid en het ambtenarenapparaat is niet alleen noodzakelijk, maar kan ook zonder pijn worden doorgevoerd, stelt prof. dr. Jos Blank. Hij licht het toe: “Te veel budget leidt tot inefficiëntie. Dit is een rechtstreeks gevolg van de behoefte of drang om het geld dat beschikbaar is ook op te maken. In de meeste delen van de publieke sector mag je ook geen budget bewaren voor een ander jaar, dus moet het worden opgemaakt. Daarom mijn voorstel: geen geld erbij maar geld eraf."
Meer personeel voor dezelfde taken
Het aantal rijksambtenaren steeg de afgelopen jaren aanzienlijk: van 109.000 medewerkers in 2012 naar 147.000 in 2024, waarbij externe inhuur niet is meegerekend. Deze toename heeft echter niet overal geleid tot een stijging in productiviteit, concludeert Blank met zijn onderzoek: "Wij hebben gekeken naar de output van alle ministeries en we zien dat men per eenheid eigenlijk meer personeel nodig heeft om dezelfde taken af te handelen. Hoe meer tijd ambtenaren hebben voor bepaalde taken, hoe langer ze erover gaan doen."
Overhead en externe inhuur
In plaats van algemene bezuinigingen pleit Blank daarom voor een gerichte aanpak bij departementen die ondermaats presteren op het gebied van efficiëntie. De verschillen tussen ministeries zijn significant: "Ministerie Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) heeft een efficiëntiescore van 96%. Het slechtste scoort Buitenlandse Zaken (BuZa), met een efficiëntiescore van 66%. BuZa zou daarom bijvoorbeeld kunnen kijken naar de kosten van parttimers, externe inhuur of het ziekteverzuim." Een ander bijzonder aandachtspunt is de grote hoeveelheid personeel in de overhead: ongeveer 50% van de ambtenaren werkt in ondersteunende en aansturende functies rond het primaire proces.
Bezuinigingen bieden kansen
Blank ziet hoe bezuinigingen vaak onterecht negatief worden ontvangen, terwijl het ook mogelijkheden biedt voor verbetering. "Bezuinigingen dwingen organisaties om scherpe keuzes te maken en de organisatie goed tegen het licht te houden. Bij bezuinigingen maakt men direct de associatie met minder dienstverlening, terwijl dat niet altijd het geval hoeft te zijn. Een gebrek aan bezuinigingen en een stroom aan geld zorgt voor een cultuur waarin er geen prikkels aanwezig zijn om innovatief te werk te gaan."
Gerelateerd
