'Ik vrees dat NS-staking begin is van een hete herfst vol werkonderbrekingen'

Robert is conducteur en gaat staken. "Wij als personeel hebben het heel zwaar, als je kijkt naar de onmogelijke tijden die we moeten werken. Ook kunnen we moeilijk vrij krijgen. Ik probeer al een halfjaar vrij te krijgen om de verjaardag van mijn kind te vieren en dat lukt niet. Dat is heel zuur. Ook is er al vele jaren geen inflatiecorrectie geweest. Alle reden dus om te gaan staken."

Stukgelopen

In Noord Nederland rijden vandaag vrijwel geen treinen. Het is het begin van een estafettestaking bij de NS nadat CAO-onderhandelingen vorige week stuk liepen. Zo wordt volgende week in het westen van het land het werk stilgelegd.

Een interessant middel, zegt stakingsdeskundige Rosa Kösters. Het is een manier op druk op te bouwen zegt ze. En bovendien hoeven vakbonden niet aan iedereen tegelijk een stakingsuitkering te betalen.

Lastig te voorspellen

NS medewerkers willen meer loon, zo vragen de bonden eenmalig om een uitkering van 600 euro bruto en een permanente maandelijks loonsverhoging van 100 euro. Ook moet de werkdruk omlaag. Er is sinds corona een groot personeelstekort dat moeilijk opgelost kan worden.

"Het is lastig te voorspellen waar de hinder zit vandaag", zegt Freek Bos van reizersvereniging Rover. Kun je thuiswerken, doe dat dan. Dan heb je koffie van thuis en krijg je geen last van hitte op een perron." Als het aan hem ligt, hadden de vakbonden moeten beginnen met publieksvriendelijke acties. Dat was, denkt hij, misschien genoeg geweest om de NS-top te bewegen én dan hadden reizigers minder last.

Kunnen niet anders dan staken

Daar is Rob de Groot van spoorvakbond VVMC het niet mee eens. "Publieksvriendelijke acties, dan moet je je afvragen wat dat is. Gratis reizen kan niet, overal staan poortjes. En wat is het effect richting de werkgever?" De vakbonden zijn "uitonderhandeld" met de NS, zegt hij, dus zijn mensen "kunnen niet anders dan staken."

Dat vindt ook FNV-voorzitter Elzinga. "Het is juist het moment om te gaan staken. We zien dat de economie groeit als een tierelier." Zo is er meer dividend aan aandeelhouders uitgedeeld en zagen topmensen hun beloningen groeien. "Dus het is nu echt tijd dat gewone mensen er wat bij krijgen."

Hete herfst

Ook wie werkzaam is in de (semi-)publieke sector. "Ook daar moeten de lonen flink omhoog, anders is het niet meer aantrekkelijk om er te werken." Dat zie je al, zegt hij, aan de vele vacatures bij de NS - het werkelijke probleem van de problemen bij NS, niet het tekort aan financiële middelen. Nieuwe mensen aantrekken "kan alleen met aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden."

Hij hoopt dat werkgevers in Nederland "eieren voor hun geld kiezen" en er een loongolf aankomt. Doen ze dat niet, en "werkgevers met de rug naar de samenleving staan", dan zijn de gevolgen groot. "Ik vrees dat dit het begin is van een hete herfst."

Staatssecretaris van Infrastructuur Vivianne Heijnen laat via haar woordvoerder het volgende weten: zij wil dat er zo snel mogelijk een akkoord komt tussen NS en bonden. "Het belang van de reiziger staat voorop en die mag geen last hebben van deze staking."