Econoom Lex Hoogduin: 'Gebruik geen eurobonds voor defensie-investeringen'

Hoogduin is geen tegenstander van hoge defensie-investeringen, maar hij vindt dat er niet geleend voor moet worden: "Er wordt gesuggereerd dat je moet lenen voor begrotingsuitgaven, of dat je anders die uitgaven niet kan doen. Dat is gewoon niet het juiste verband." Je kunt het ook financieren door hogere belastingen of door te bezuinigen op andere zaken.

Hij snapt best dat overheden die leningen willen doen. "Lenen doen overheden vaak omdat ze extra uitgaven makkelijker kunnen verkopen aan de burger. Het lijkt alsof het niks kost", vertelt hij.

Maar dat is niet de juiste voorstelling van zaken: "Het kost wel degelijk wat. In de Nederlandse en Europese context is het effect van het lenen dat de inflatie hoger uitkomt of langer hoog blijft, dat betekent dat uiteindelijk de lasten worden gedragen door degenen die het meest last hebben van inflatie. Dat zijn lagere- en middeninkomens, het MKB en gepensioneerden met een klein, vast pensioen. De zwakste schouders dragen de zwaarste lasten."

Verzekeringspremie

ING-hoofdeconoom Marieke Blom is het eens met Hoogduin: "Dit zijn consumptieve uitgaven. Dat betekent dat je de tering naar de nering moet zetten als overheid, dus dat je andere dingen niet moet doen, of belasting moet heffen. Het zijn uitgaven die ieder jaar terug zullen komen. Het zijn geen investeringen die renderen. Ik zie het als een soort verzekeringspremie", zegt ze.

Op korte termijn kun je er overigens wél voor lenen, zegt ze. En ze vindt ook dat er wél Eurobonds kunnen worden ingezet. "Het is een voordelige manier om dit te financieren. Wat we zien in Europa is dat landen verschillende rentes betalen om te lenen: Italië betaalt meer, want dat wordt als risicovoller gezien dan lenen aan Duitsland en Nederland. Als landen meer uitgeven aan defensie, nemen ze meer risico. Dat zou ervoor kunnen zorgen dat met name de zuidelijke landen meer gaan betalen om te lenen", legt ze uit.

Dit zou erg slecht zijn voor de economie van die landen zegt ze. "Alle leningen worden dan duurder. Dat zet een sterke rem op hun economische ontwikkeling." Als de Europese Unie die landen helpt door middel van Eurobonds, heeft dat veel positieve impact, zegt ze. En daar hebben wij ook wat aan: "Als het economisch slecht gaat met Italië of Frankrijk, dan raakt dat ons ook."

Geld wordt niet uitgegeven

Aan de miljarden voor defensie zit nog een probleem, zegt Hoogduin: "Je kunt keurig op de begroting bepaalde bedragen zetten, maar de bottleneck in de Nederlandse economie is dat we te weinig mensen hebben om het werk uit te voeren. Het staat op de begroting, maar je kunt het geld niet uitgeven. Dat noem je onderuitputting. Vorig jaar is er 18 miljard euro op de plank blijven liggen. Daarvan was ruim 700 miljoen voor defensie."