Beleid uitvoeringsinstanties moet versimpeld worden: 'Ligt niet aan mensen maar het systeem'

Volgens Bosman is er te weinig aandacht voor problematiek en uitvoering vanuit de politiek. Hij schreef het rapport Klem tussen balie en beleid.

Dichtgespijkerd op fraude

"Men maakt zich zoveel zorgen over fraude, dat het hele systeem de verkeerde kant op dichtgespijkerd wordt. Alles om het maar te voorkomen." Volgens Bosman zou er vanuit uitvoeringsinstanties meer ingestoken moeten worden op de goedwillende mens die alles naar beste weten invult. "Dat is ook het gros van de mensen, dat moeten we niet vergeten", zegt Bosman. "Terug naar de menselijke maat."

Versimpeling

"Zaken worden nodeloos ingewikkeld gemaakt", zegt Alexander Pechtold, CBR-directeur en voormalig D66-leider. Pechtold steekt daarbij hand in eigen boezem: "Heb wat meer aandacht voor die uitvoeringsorganisaties. Er zijn zoveel medewerkers die hun best doen, maar het wordt ons allemaal niet makkelijk gemaakt."

Er komt zowel uit de Spraakmakers-community als vanuit experts het geluid dat het UWV een boel meegaande en goedbedoelende medewerkers heeft en dat daar het probleem niet ligt. "Het systeem is gewoon te ingewikkeld", zegt dokter Ewout Irrgang, lid van het college van de Algemene Rekenkamer, die deed onderzoek Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA).

Averechts

Daarnaast is het systeem star en moeten medewerkers een boel handelingen doen om iets voor elkaar te krijgen, vertelt ervaringsdeskundige Fataneh Farzad. Zij zit zelf gedeeltelijk in de WIA. "Het ligt niet aan de mensen maar het systeem."

Vroeger duurde een gesprek voor een WAO twee uur, nu duurt het gesprek voor een WIA wel vijf uur. Het is dus twee keer zo ingewikkeld gemaakt, vertelt Irrgang. "Het idee was om mensen door een nauwkeuriger gesprek juist beter aan het werk te krijgen, maar het lijkt averechts te werken", zegt Irrgang. Mensen lijken het door de complexiteit niet te begrijpen en juist te stagneren en daardoor ook terughoudender te zijn in het terugkeren naar de werkvloer.

Vermenselijking

"Geld is niet het grootste probleem", gaat Pechtold verder. Er werd in het akkoord van Rutte II in 2013 voor miljarden bezuinigd op uitvoeringsdiensten. Volgens Irrgang is hiervan wel een negatief effect te zien, maar is meer financieel investeren niet de oplossing. "We zien dat het UWV wil verbeteren, maar zij moeten roeien met de riemen die ze hebben." Irrgang raadt de Tweede Kamer aan dit probleem aan de voorkant op te lossen. "Het is aan de politiek om te beslissen wat daarin de prioriteit heeft."

Niet mijn schuld

Sjirk Kuijper, journalist bij het Nederlands Dagblad, vindt dat mensen niet bang zouden moeten zijn om terug te moeten betalen wanneer de schuld bij de overheid ligt. Het UWV liet weten dat zij gedupeerden in ieder geval niet gaat terug vorderen.

Kuijper reageert dat de oplossing voor uitvoeringsdiensten binnen menselijke kracht dient te liggen: "Als je de waarde erkent van het menselijke contact op maat, dan moet je medewerkers ook beoordelingsvrijheid geven. Dat los je niet alleen op met ICT."