De nationale problemen van schulden: 'Elke week puzzelen om rond te komen'

De afgelopen 30 jaar is het aantal huishoudens met schulden flink toegenomen. 730 duizend Nederlanders hebben problematische schulden en bijna de helft van de huishoudens heeft het afgelopen jaar te maken gehad met één of meer betalingsproblemen.

Eigen schuld?

"Stap voor stap stapelen schulden zich op", schrijft een Spraakmakers-communitylid. Luisteraar Jeroen Barink is hier ervaringsdeskundige van. "Na mijn scheiding kwam ik achter een boel betalingsachterstanden. Zo was mijn hypotheek al een lange tijd niet betaald en opende ik op een gegeven moment de rekeningen niet meer. Ik zocht mijn toevlucht in drank en drugs." Na een zeven jaar lang traject met een bewindvoerder, kan Barink vanaf december weer onafhankelijk rondkomen. Hij vertelt dat dit proces, totdat er hulp was, erg lang geduurd heeft en mentaal veel met hem gedaan heeft.

Ook luisteraar Gerard Heidotting is ervaringsdeskundige. Hij komt lastig rond, vooral nu de zorgpremie omhoog gaat. "Het is elke week puzzelen. Heidotting en zijn partner zitten net op de grens van inkomsten waardoor zij geen zorgtoeslag ontvangen. "Daarvoor verdienen we 2,60 per maand te veel. Tegenwoordig leven we van 80 euro per week om mijn dochter, vrouw en mijzelf te onderhouden. Dat is een wankel bestaan." Heidotting heeft al bezuinigd waar het kon. "Het televisiepakket is er al van af, we hebben de goedkoopste telefoonabonnementen en door de stijging van de zorgpremie moeten we binnenkort onze auto gaan verkopen."

Begeleiding

Rik van Druten van zorgverzekeraar CZ ziet het probleem in de praktijk. 'We zien dat steeds meer mensen hun basisverzekering niet kunnen betalen." Van Druten vertelt dat 193-duizend mensen een betalingsregeling hebben getroffen. CZ zoekt contact wanneer zij merkt dat mensen hun premie niet betalen. "We zien vaak dat mensen te lang doorploeteren en zich pas melden wanneer problemen te groot geworden zijn voor een simpele oplossing."

Nadja Jungmann, bijzonder hoogleraar schuldenproblematiek bij de UvA, vertelt dat nog geen vijf procent van de huishoudens met geldproblemen hulp krijgt. "Dat is heel weinig", zegt de hoogleraar. "We zien dat veel mensen de stap naar overheid te groot vinden."

De tering naar de nering

"Dat veel mensen, zoals Heidotting, net op die grens zitten en problemen ervaren, zien we vaak", zegt Vliegenthart, directeur bij NIBUD. "Veel burgers zetten de tering naar de nering en zijn iedere week aan het schrapen om rond te komen."

Volgens Vliegenthart denken mensen vaak dat het door overconsumptie komt, maar dat is tegenwoordig vaak niet meer de aanleiding tot schulden. "Je ziet dat het veelal ontstaat door onvoorziene kosten, daarom moeten we anders naar schulden gaan kijken." Volgens Vliegenthart zou, wanneer iets onvoorziens gebeurt, het gesprek vaker moeten gaan over wat dit financieel betekent. "Maatschappelijk gezien kosten deze jarenlange lijdenswegen, in de vorm van de schuldenindustrie, ons 8 miljard."

Pointer produceerde de podcast De Schuldigen, over de maatschappelijke kosten van mensen met problematische schulden.