Staatsschuld bijna 500 miljard en gaat groeien; is dat erg?

Hoe hoog de staatsschuld op dit moment exact is, is moeilijk te zeggen, maar Dur schat het op ongeveer 450 miljard. Dat klinkt als een astronomisch bedrag, maar vergeleken met de landen om ons heen is het helemaal niet zo hoog, zegt de hoogleraar. "Het is laag. Als je het afzet tegen de grootte van de economie is het ongeveer 45 procent. In Duitsland zitten ze op 60 en Frankrijk zit boven de 100. Gemiddeld zit Europa tussen de 70 en de 80."

Deze cijfers zeggen vooral dat Nederland erg zuinig is geweest. "In nasleep van de economische crisis hebben we flink bezuinigd. Andere landen zijn minder zuinig geweest", zegt hij. Toch lijkt het de komende jaren toe te nemen. Defensie-uitgaven zullen stijgen en de Tweede Kamer stemde deze week voor een motie om investeringen in het stroomnet van leningen te bekostigen door miljarden te lenen.

Dat klinkt onverstandig – geld uitgeven wat je niet hebt – maar dat valt reuze mee, zegt Dur. "Dit zijn uitgaven die niet alleen vandaag of morgen van nut zijn, maar waar we jaren van profiteren. Door een lening aan te gaan, smeer je de last ervan uit over de tijd."

Rente

De schuld die de staat heeft bestaat uit leningen die af zijn genomen bij investeerders – bijvoorbeeld pensioenfondsen en privébeleggers. Deze lopen soms tientallen jaren. "Je sluit nieuwe leningen af om oude leningen af te lossen. Dat gaat altijd door", vertelt hij.

Gratis is het niet: over die leningen moet natuurlijk rente worden betaald. Op dit moment is die rente heel laag – zo’n 1,5 procent – omdat Nederland zo’n relatief lage schuld heeft. Als die oploopt, worden de investeerders nerveus en wordt de rente hoger, zegt Dur. Een hoge(re) rente kan flink in de papieren lopen: Nederland betaalt nu zo’n 5 cent per uitgegeven euro aan rente. "In sommige landen loopt dat op tot 20 cent per euro. Da’s serieus geld."

Toch zal het niet zo snel problematisch zijn, verwacht Dur. Als je de leningen gebruikt voor investeringen die later wat opleveren – zoals Nederland nu wil doen – zal de rente niet zo snel hoger worden. "Vooralsnog staan de seinen op groen. Er is nog geen vuiltje aan de lucht voor Nederland."