Auke Kok over stotterschaamte: 'Ik durfde vroeger in de klas mijn vinger niet op te steken'

Journalist en schrijver Auke Kok schreef de autobiografische roman, Flinke Jongen, waarin de twaalfjarige hoofdpersoon ook stottert. "Stotteren is nogal een complex ding", zegt Kok. "Ik heb in mijn leven nooit meegemaakt dat mensen mij verwijtend aankijken van 'wanneer hou je daar nou eens een keer mee op?' Maar mensen kijken me wel eens raar aan van 'schiet eens een beetje op'."

Nooit je vinger opsteken

Wel heeft het stotteren in de weg gestaan van bepaalde toekomstdromen, geeft Kok toe. "Ik weet nog dat ik een jaar of veertien was en zei dat ik toneelspeler wilde worden. Toen zei mijn vader onmiddellijk zei: 'Ach jongen, dat kan met jouw spraakgebrek absoluut niet'."

Ook durfde Kok nooit zijn hand op te steken op school of in de collegebanken. "Het idee dat je je vingen opsteekt terwijl iedereen je aankijkt, en dat je dan achter een woord zal blijven steken. Nee zeg, nooit gedaan."

Advies: ga veel lezen

Het helpt Kok dat hij leeft van lezen en schijven, vertelt hij. "Daar krijg je een grotere woordenschat van. Je voelt als stotteraar dat er een woord aankomt dat lastig wordt. Dan kan je heel snel naar een synoniem grijpen. Wat dat betreft raad ik mensen, en zeker stotteraars, aan om veel te lezen."

Zegt het iets over de samenleving dat er blijkbaar van mensen die stotteren wordt verwacht dat ze daarvan af zien te komen? "Als andere mensen dat zo meemaken zou ik dat heel erg vinden", zegt Kok. "Als er iets is dat een stotteraar niet wil is het stotteren. Want daar schaamt hij zich voor. Ik ook."

Stotteren charmant?

Kok vertelt dat hij zich extra goed probeert te concentreren om 'goed' te praten, wanneer hij publiekelijk moet spreken. Wanneer het dan vloeiend is gegaan is hij daar tevreden over. "Overigens weet je dat van jezelf niet altijd goed." Kok doelt op de eerste ontmoeting met zijn vrouw, de schrijver Dido Michielsen. "Vierendertig jaar geleden. Ze zag er geweldig uit en ik liep recht op haar af en ik begon me uit te sloven. Ik dacht achteraf 'wauw dit ging als een speer!' Maar later zei ze tegen me 'Man, je stond zo te stotteren. Ik viel als een blok voor je'."

Het stotteren heeft Kok dus ook wat opgeleverd. "Behalve mijn vrouw dus", lacht hij. Kok vertelt dat hij als stagiair bij de Haagse Post werkte, het tijdschrift dat in 1990 fuseerde met De Tijd tot het huidige HP/De Tijd. "Ja, 'die Auke die hakkelt', en dat vinden mensen dan natuurlijk charmant. En dan denken ze 'ach ik zal die jongen wel even helpen bij een interview'." Het heeft blijkbaar een bepaalde charme, stelt Kok vast. "Maar de stotteraar zelf vindt het helemaal niet charmant."

Rust, ruimte en respect

In de verklaring Declaration Right to Stutter wordt om ruimte en respect gevraagd voor mensen die stotteren: ruimte om te mogen stotteren en respect voor mensen die wat langer over hun zinnen doen. Kok denkt dat het zou helpen als we daar allemaal een beetje meer rekening mee houden, maar hij heeft ook nog een advies: "Je moet één ding nooit doen, en dat is voorzeggen. Als een stotteraar iets vernederend vindt, is dat het."

Hij legt uit: "Vaak is zo dat je bij een woord blijft haken en dan weten beide partijen al wat het zal zijn. En dan gaat dus de luisteraar helpen. Dat moet je dus nooit doen. Je moet gewoon stoïcijns blijven kijken. Alsof er niks aan de hand is."