'Vroeger heb ik wel eens gestolen, maar ik voel me niet schuldig'

Verantwoordelijk voor moeder

Jannah Loontjens is geboren in Denemarken. Na de scheiding van haar ouders is zij samen met haar moeder naar Nederland verhuisd. ''Mijn vader en broer bleven achter. Wij waren toen met ze tweeën. Het ligt dan snel op de loer dat het kind zich verantwoordelijk gaat voelen voor de ouder.'' Dit is iets wat veel gebeurt volgens de schrijfster. Kinderen die gaan zorgen voor de ouders, en dan vooral dochters. ''Ik geloof dat er een patroon is tussen moeders en dochters, dit heb ik ook terug gevonden in literatuur. In een ouderwetse gezinsopstelling is het tussen moeder en dochter veel hechter en wordt de dochter ook veel meer onderdeel van het gebeuren in het huis. De dochter gaat zich meer verantwoordelijk voelen voor wat er thuis gebeurt. En voelt zich dus sneller schuldig. Dat is een beetje het klassieke plaatje.''

Dit is ook Loontjens zelf overkomen. Ze voelde zich verantwoordelijk voor haar moeder. ''Als het tegenzat of ze het heel moeilijk had, liet ze dit zien aan mij en zat ik daarover in. Een lieve zorgzame moeder, maar ze liet veel van haar zorgen zien. Ik kon niet altijd helpen. Hier ging ik mij dan gelijk weer schuldig over voelen. Ik denk ook dat het een soort vluchten voor mijn eigen gevoel was. Het verhuizen naar Nederland was namelijk een heftige overgang, alles was anders.''

Schuldgevoelens

De nieuwe essaybundel van Schuldig gaat over de onderzoeken naar schuldgevoelens aan de hand van filosofen en schrijvers. Een schuldgevoel is iets dat volgens Loontjens bij iedereen wel eens opspeelt. Ook in haar jeugd was dit wel eens aanwezig. ''In mijn tienertijd heb ik wel eens wat gestolen uit een soort vorm van verzet. Met het idee dat ik me zou verzetten tegen het kapitalisme.''

''Hier schreef ik over in Schuldig. Over het stelen voel ik me niet schuldig en dat wil ik laten zien. Terwijl ik dit nu juist zou moeten voelen. Ik merkte dat als ik schuldig ben door overtreding van regels en wetten, het gevoel veel minder is dan in een intermenselijke situatie. Als ik zie dat ik iemand te kort doe, voel ik me eerder schuldig.''

Alles van Nooit Meer Slapen terugluisteren?

Terugluisteren kan via jouw favoriete podcast. Nooit Meer Slapen is hét cultuurprogramma van de VPRO. Elke maandag- tot en met vrijdagnacht tussen 00.00 en 01.00 uur hoor je een diepgravend gesprek over cultuur, literatuur, film, muziek, theater of kunst.