Waarom acteur Pierre Bokma zich zo mateloos interesseert voor de islam

Wie iets te weten wil komen over Bokma’s acteerwerk heeft meer aan de VARA-documentaire De vele namen van Pierre Bokma, vorig jaar op tv uitgezonden en nu nog online te bekijken. Maar wie wil weten waarom Bokma vindt dat Zwarte Piet niets meer moet zijn dan een sukkelige figuur, waarom hij een fascinatie voor de islam heeft en waarom wat hem betreft Halbe Zijlstra zijn mond moet houden, die moet verder lezen.

Islam

Momenteel is Bokma te zien in Sneeuw van NTGent, naar het boek van de Turkse Nobelprijswinnaar Orhan Pamuk. Het toneelstuk speelt zich af in de Turkse grensplaats Kars en belicht het conflict tussen oosterse en westerse waarden in het moderne Turkije.

Bokma speelt Ka, een dichter die al twaalf jaar in Duitsland woont maar terugkeert naar Turkije om een reportage te schrijven. Hij gaat in Kars onderzoeken waarom jonge moslima’s om onverklaarbare redenen zelfmoord plegen. Tegelijk hoopt de dichter zijn jeugdliefde Ipek tegen te komen.

In Kunststof viel presentator Van der Linden gisterenavond meteen met de deur in huis: “Pierre, enige tijd geleden heb ik eens rondgesnuffeld in het appartement in München waar jij zat. Daar viel mij een ding op: heel veel boeken over de islam. Waarom?” “Omdat ik zeer geïnteresseerd ben in het waarom en hoe en wat van de islam”, antwoordde Bokma. “In haar ontstaansgeschiedenis en in haar boodschap dat het de laatste grote wereldgodsdienst zou zijn waarin alles idealiter verzameld is. Dat intrigeert me nog steeds.”

Behalve het waarom, hoe en wat van de islam is Bokma ook geïnteresseerd in de antropologische aspecten van de godsdienst en de kloof die ze tussen groepen mensen, maar ook in een individu, kan veroorzaken. Dat is een van de redenen waarom het verhaal van Sneeuw hem aansprak.

Wij Hollanders

“Wat ik een voordeel van dit stuk vind, is dat er twee standpunten worden neergezet: het standpunt van de provinciale religieuze machthebbers en die van de stedeling die ook in het westen heeft gewoond en met een ander idee over godsdienstvrijheid en het bestaansrecht van de mens terugkomt.”

Sneeuw speelt zich af in Turkije, maar het gesprek tussen Van der Linden en Bokma ging al snel over vergelijkbare cultuurverschillen in Nederland. “Wij Hollanders zijn gewend om op die kleine oppervlakte een heel andere kijk op zaken te hebben”, zei Bokma. “We lossen dingen nuchterder op.” Maar voor wie de felheid vanuit beiden partijen in, bijvoorbeeld, de Zwarte Piet-kwestie heeft gevolgd is ‘nuchter’ waarschijnlijk niet het eerste woord dat te binnen schiet.

“Sylvana Simons heeft het over racisme, maar ik denk dat de schijf van een nationale cultuur moeilijk in beweging te krijgen en te draaien is en dat is niet per definitie met opzet”, zei de acteur. “Dat die verschillen blijven bestaan, dat duurt gewoon lang. Ik denk dat er in de Surinaamse cultuur ook enorme vooroordelen bestaan tegenover de blanke man.”

Bokma lijkt in de discussie de rol van een moderator te willen spelen, maar hij heeft wel degelijk een eigen mening in de kwestie. “We hebben het over een feest dat door kinderen wordt beleefd. Kinderen moeten niet het idee hebben dat Zwarte Piet voor iets anders staat dan een vrolijke, sukkelige figuur die met de goedheiligman optrekt.”

Halbe de fret

Van der Linden haalde wat recente uitspraken aan van politicus Halbe Zijlstra en liet, tot ergernis van Bokma, weten dat die eigenlijk wel stroken met zijn meningen. Zijlstra vindt namelijk ook dat de cultuur niet van de ene op de andere dag kan worden veranderd. “Maar Zijlstra moet z’n mond houden”, zei Bokma. “Als ik die man zie lachen denk ik aan een fret.”

Zijlstra, Erdogan, Geert Wilders en Ayaan Hirsi Ali: al die namen kwamen in het uur van Kunststof voorbij. Ze inspireerden de zin die Bokma aan het einde van de uitzending op de Kunstschrift-tegel schreef: “De grootste problemen worden veroorzaakt door de kleinste geesten”.

Hij is het niet per se met ze oneens, maar hun methodes laten volgens de acteur veel te wensen over. Hij houdt duidelijk niet veel van grote monden. Want waar is de subtiliteit, waar zijn de nuances? Dat zijn kwaliteiten die Bokma belangrijk vindt. Kijk maar naar zijn gezicht als hij zelf aan het werk is. Zo, dan hebben we het toch nog even over acteren gehad.

Sneeuw is tot en met 11 februari 2017 te zien in zowel Nederland als België. Klik hier voor meer informatie.

Luister hier naar het gesprek met Pierre Bokma in Kunststof.