Radio in beeld: 50 jaar roerig Bijlmer

Gliphoeve, een vergeten strijd

Boos waren ze, de nieuwkomers in Nederland. Rond de periode waarin Suriname onafhankelijk werd verklaard vluchtten veel Surinamers naar Nederland, in de hoop daar een nieuw leven op te bouwen. Eenmaal hier bleek die droom een illusie. Terwijl in de Bijlmer flats massaal leegstonden, waren de Surinamers er niet welkom. Woningbouwverenigingen wilden ze daar niet hebben en bepaalden dat slechts 10 tot 15% van de flatbewoners van Surinaamse afkomst mocht zijn. Ondertussen werden onze nieuwe landgenoten weggestopt in brandgevaarlijke pensions. De onrust en onvrede nam toe.

In juni 1974 besloot Just Maatrijk dat het genoeg was geweest, en sloeg hij met een groep activisten de eerste koevoet in de Gliphoeve flat. Bijna honderd woningen werden gekraakt. Wat volgde waren jaren van ups en downs, waarin Surinaamse gezinnen gezamenlijk probeerden een nieuwe start in dit onbekende land te maken. Ze zochten elkaar op, maakten muziek, aten samen en woonden soms met wel meer dan twintig personen in een flat. Het was een soort tussenfase, waarin ze probeerden een thuis te maken van het - voor hun nog vreemde - land. Als je dat samen deed, was het makkelijker.

Gemoedelijke herinneringen van oud bewoners

“Het werd een soort klein Paramaribo in Nederland. Een culturele broedplaats, waar ook veel muziek is ontstaan”, vertelt Maartje Duin. Samen met Daan Dekker – auteur van De betonnen droom – en fotograaf Jaasir Linger maakte zij de webdocumentaire Gliphoeve, een vergeten strijd. Maartje: “Toen ik hoorde over de Surinaamse kraakbeweging en de verhalen erachter, was ik meteen geïntrigeerd. Gek genoeg kent iedereen de verhalen van de krakers die in de jaren '70 in Amsterdam en andere grote steden actief waren, maar is dit verhaal relatief onbekend gebleven. Ook ik kende het niet. Maar er is zoveel over te vertellen. Het is echt een heel boeiende geschiedenis, met prachtige persoonlijke verhalen en herinneringen. We zijn er een half jaar mee bezig geweest om die te achterhalen, er bleek zoveel te ontdekken.”

Guilly Koster was een van de rebellen die in 1974 de Gliphoeve kraakte en werd gezien als de rechterhand van Just Maatrijk (VPRO)

Maartje sprak in dat half jaar met veel mensen die er toen woonden. Wat haar vooral opviel waren de warme herinneringen die oud bewoners aan die tijd hebben. “De gesprekken brachten veel nostalgische gevoelens naar boven. Gemoedelijke herinneringen aan de gezelligheid van grote families tezamen in kleine flatjes.”

De sfeer werd grimmig

Maar er kleeft ook een minder rooskleurige kant aan de geschiedenis van de Gliphoeve. De sfeer werd er in de loop der jaren steeds grimmiger. Toen er eind jaren '70 steeds meer drugs werd gehandeld, betekende dat het begin van het einde. Aan de hand van archiefmateriaal en verhalen van oud bewoners en krakers laat de documentaire op een prachtige manier zien hoe de gedroomde toekomstplek langzaam veranderde in een getto. Hoe junkies zich ophielden in de portieken en welke rol de overheid speelde in de uiteindelijke ontruiming van de Gliphoeve.

Meer weten over de Gliphoeve?

VPRO maakte over deze woelige periode een web- én een radiodocumentaire, beide te vinden op vpro.nl/gliphoeve. Zondag 10 september wordt om 21.00 uur de radiodocumentaire bovendien uitgezonden in Radio Doc.