Het verleden en de toekomst van de Rotterdamse haven door regisseur André van der Hout

Natuurgebied de Beer, ten noorden van de Maasmonding, was het paradijs voor de kleine André uit Maassluis. "Het was een heel open deltalandschap met platen, slikken, schorren... Een estuarium, zoals ze dat deftig zeggen. Waar de rivier en de zee elkaar ontmoeten." Op dit paradijs werd later de haven van Rotterdam aangelegd. Van der Hout neemt de kijker mee door de ontwikkeling van dit gebied aan de hand van twee 'havenbaronnen': DG Van Beuningen en Frans Posthuma.

Visionairs of vervuilers?

Deze havenbaronnen hebben een grote rol gespeeld in de ontwikkeling van de Maasvlakte en de havens. Posthuma ging zelfs de geschiedenisboeken in als de man die de Rotterdamse haven tot de grootste ter wereld maakte. Als directeur van het Gemeentelijk Havenbedrijf zorgde hij voor de expansie van de naoorlogse olie-industrie via de havens. "Posthuma schrijft in de krant, waar als kop stond "Aanval op natuurgebied De Beer begonnen", dat die aanval op zijn verjaardag plaatsvond, met uitroeptekens. Als een soort kreet van triomf!" DG Van Beuningen zorgde er vanaf 1900 voor dat Rotterdam groot werd met steenkool. De industriële ontwikkelingen volgden elkaar in snel tempo op. Toentertijd werd er met bewondering naar gekeken, het was het goud voor Rotterdam en zorgde voor veel werkgelegenheid. Hier en daar was men ontsteld over het natuurgebied dat verloren ging, maar over het algemeen was er weinig kritiek. "Er waren nauwelijks eisen van wat er daar mocht gebeuren. De rode loper is als het ware uitgelegd voor de petrochemische bedrijven', aldus Van der Hout. Met de kennis van nu ziet de regisseur het scherper: 'Ik zat op school in Vlaardingen en als ik naar huis fietste, moest ik met een natte doek voor mijn mond ademen vanwege de stank."

Toekomst

Er kwam ook een keerpunt bij de mensen in de jaren '70. Dit keerpunt kwam door de oliecrisis, en de bewoners pikten het niet meer. "De haven ging gepaard met enorme lucht- en waterverontreiniging." Dat raakt aan waar we nu staan met de energietransitie: de olie- en gasindustrie is vervuilend voor de mens en de wereld. De film eindigt met een blik op de toekomst. Moet er een transitie komen, en moet de haven krimpen? "Het is wel belangrijk dat het gesprek gestart wordt en dat er in een aantal opzichten afscheid wordt genomen van "groot, groter, grootst". Dat is de dominante retoriek in Rotterdam en omgeving. Kantelen begint met het langzaam zingen van liedjes over een kano en misschien het luisteren naar een dichter in plaats van naar een zakenman."

De trailer van 'Een Kano naar Zee':