Kan het Nedersaksisch de 21e eeuw overleven?

“Aan de ene kant gaat het heel slecht met het Nedersaksisch”, vertelt muzikant Hendrik-Jan Bökkers in het NOS Met het Oog op Morgen. Hij schrijft liedjes in Nedersaksisch. “Dat komt eigenlijk omdat het steeds minder wordt gebruikt als dagelijkse omgangstaal. Vooral de jeugd, mijn generatie, zijn bijna allemaal in het Nederlands opgevoed door dialectsprekende ouders. Wij geven het ook niet meer door aan onze kinderen. Dus het is wel aan het verdwijnen. Aan de andere kant zijn er heel veel initiatieven.”

Nedersaksisch

“Het Nedersaksisch wordt gesproken in een aantal provincies in Nederland. De provincie Groningen, een stuk van Friesland, Drenthe, Overijssel, Gelderland en eigenlijk ook een stuk van Flevoland, want het Urker dialect is ook een Nedersaksisch dialect. In het Nedersaksische deel van Duitsland is het veel groter. In veel deelstaten van Duitsland wordt Nedersaksisch gesproken. Twents is ook een variant van het Nedersaksisch”, zegt Bökkers. “Het verschilt per dorp of stad.”

Officiële taal

“Er zijn heel veel dingen gaande. De taal heeft weer een herwaardering gekregen in de afgelopen jaren. Dat heeft onder andere te maken met het handvest en dat het Nedersaksisch sinds 2018 een officiële taal is. Dat doet wat met de waardering van de taal. Dus aan die kant gaat het ook wel weer heel goed.”

“Wat ik merk in mijn omgeving is dat mensen hun hele leven lang hebben gehoord dat ze slecht Nederlands of verbasterd Nederlands praten, wat helemaal niet zo is. Nedersaksisch is een west Germaanse taal, een tak in die familie. Het is geen verbasterd Nederlands, het is een andere taal”, legt Bökkers uit. “Als je dat aan mensen uitlegt dan doet dat wat met de waardering. Heel veel mensen zeiden: oh, ik ben dus eigenlijk tweetalig, ik ben geen domme boer die geen Nederlands kan. Ik ben gewoon tweetalig. Het doet wat met de waardering van die taal.”

Dagelijks

Bökkers zelf spreekt dagelijks in het Nedersaksisch. “Het lijkt redelijk op Nederlands. Het verschil is niet zo groot. Het heeft heel veel Duitse kenmerken, maar ook veel Nederlandse kenmerken.” Hij praat alleen wel in het Nederlands met zijn kinderen. “Dat is heel dom. Ik praat met leeftijdsgenoten en andere generaties in de Nedersaksische taal. Het is heel dom, maar dat ontstaat zo vanzelf. Ik moet wel zeggen dat de kinderen enorm geïnteresseerd zijn in de taal. Dus ik leer ze het wel, ze vinden het leuk om te leren.”

Scholen

Het wordt, volgens Bökkers, ook steeds vaker op scholen gegeven. “Dat is een goede ontwikkeling. Er zijn een hele hoop initiatieven vanuit verschillende taalorganisaties op het Nedersaksische gebied. Ik ben bezig met het ontwikkelen van onderwijs in het Nedersaksisch en dat vind ik een hele goede zaak.”

“Het is wel een beetje een punt. Er is nog geen consensus over de schrijfwijze van het Nedersaksisch. Er is een eeuwig durende strijd over de oa-klank. Van gaan en staan. Gebieden schrijven het als oa en andere schrijven het als ao. Die worden het niet eens met elkaar. Dat maakt het lastig. Als je het niet eens met elkaar wordt, wordt het lastig om het een heel congruent geheel te maken.”

Muziek

“Ik vind het een zeer geschikte taal voor Rock ’n Roll en voor poëzie, maar dat is ook zo omdat het mijn moedertaal is. Dat schrijft natuurlijk wat makkelijker”, zegt Bökkers. “Het is in ieder geval authentiek en kan zich heel makkelijk onderscheiden.”