Eerste schooljaar met ChatGPT op de universiteit, zo ging het er aan toe

Anders dan een uittreksel

Wat blijft er nu eigenlijk nog van het onderwijs over als leerlingen niets zelf doen? Daar houden ze zich op een andere school, het Amstelveen College, mee bezig. De docenten zijn niet meteen negatief over AI. "Ik heb het vooral heel leuk gevonden het afgelopen jaar, ik vind het echt een verrijking", zegt Nederlands docent Eerin Engelen.

Toch levert het wel de nodige uitdagingen op. "ChatGPT is anders dan bijvoorbeeld een uittreksel dat ze kopiëren van een website, omdat de tekst uniek is", legt Engelen uit. Haar collega Janneke Stuulen zegt daarover: "Van die websites herken je het tegenwoordig gewoon en dat kan je ook controleren via Google. Maar hierbij kan dat niet."

'Docenten zijn getraind'

Het enige wat je volgens haar kan doen, is bekijken of de ingeleverde tekst bij eerdere opdrachten van iemand past. Als docent ken je namelijk het niveau van schrijfvaardigheid van een leerling, zegt ze. "Dat je echt bedenkt: dit kan niet, dit kan je niet zelf geschreven hebben."

Zo schreef een leerling een column over het aanstaande telefoonverbod op scholen. "Het begint met: 'Laten we bekennen dat...'", leest Engelen voor. Stuulen moet een beetje lachen: "Niemand schrijft zo, het is ook heel erg Engels om het zo te zeggen. Alle alarmbellen gaan dan af." Engelen: "Je merkt echt dat het door een chatbot geschreven is." Ze zijn naar eigen zeggen ondertussen dus wel aardig getraind in het herkennen van ChatGPT.

Opdracht met ChatGPT

Het onderwijs moet anders worden ingericht, vindt Engelen. "Wat willen we dat kinderen leren? Ga ik ze vragen een essay te schrijven in de wetenschap dat een chatbot dat minstens zo goed kan als mijn leerling? Of wil ik dat zij iets laten zien wat een chatbot niet kan? Zo kan ik ze een essay van ChatGPT kritisch laten beoordelen."

De Nederlands docent heeft leerlingen daarom ook expres met ChatGPT laten werken om ook de andere kant te laten zien. "We hebben ze een creatief verhaal laten schrijven over hun eigen vakantie. We keken: wat moet je nou aan zo'n bot vertellen om precies jouw vakantie-ervaring eruit te krijgen? Daar zijn ze echt een uur mee bezig geweest, en toen zeiden ze: 'Het lukt gewoon niet, hij snapt niet wat ik bedoel.' Tot die kern wil je komen."

Straffen bij plagiaat?

En moet je leerlingen bestraffen als ze toch (ongevraagd) ChatGPT voor een opdracht gebruiken? "In principe wil ik zeggen: 'Plagiaat is een 1, geen herkansing'", zegt Stuulen. Maar het gaat wel om tieners, die niet altijd de gevolgen van hun acties goed kunnen overzien, voegt de docent daaraan toe.

Ze denkt dat er wel een onderscheid gemaakt kan worden tussen leerlingen op de middelbare school en studenten op de universiteit. "Wij werken met pubers, niet met jongvolwassenen", vult collega Engelen haar aan. "Als die laatste groep plagiaat pleegt, dan zijn ze echt met iets van een heel andere orde bezig", benadrukt ze.

'Voelt wel als valsspelen'

Ook op de universiteit gebruiken studenten ChatGPT, weet Joep*. Hij heeft zelf al een paar keer gebruik gemaakt van de chatbot. "Voor een schrijfopdracht", geeft hij toe. "Schrijven is niet echt mijn ding, dus heb ik het ChatGPT laten doen. Ik heb er wel wat dingen aan toe moeten voegen, maar ook hele stukken overgenomen."

Uiteindelijk kreeg hij een 9 voor de opdracht. "Het voelt wel een beetje als valsspelen natuurlijk, maar het was een hele drukke periode", zegt de student. "Dus het was of afgaan of gewoon inleveren en het schrijven later leren. Dus dat heb ik gedaan. Het wordt je ook heel makkelijk gemaakt, want er is geen plagiaatcontrole."

AI gebruiken door tijdnood

Maar ontneemt hij zichzelf op deze manier niet de kans om echt iets te leren, zoals schrijven? Ja, bekent Joep, "maar het is wel zo: op het moment dat een opleiding te druk is om aan alle opdrachten tijd te besteden - en ik was niet de enige die dat gevoel had - dan moet je keuzes maken."

Hoewel toch best wat mensen mensen om hem heen gebruik maken van ChatGPT, word je op de universiteit wél eerder als een loser gezien als je de tool gebruikt, merkt hij. "Heel veel mensen denken: doe het nou gewoon zelf. En het is natuurlijk ook wel lullig naar de docent toe", geeft de student tot slot toe.

*Joep is een gefingeerde naam, omdat hij graag anoniem wil blijven. Zijn echte naam is bij de redactie bekend.