Hoe geven we jongeren de liefde voor het Nederlands terug?

Nederlands is onze moedertaal, de taal van je leven. Hoe komt het dan toch dat leerlingen in het voortgezet onderwijs het schoolvak Nederlands saai vinden? Of dat in het basisonderwijs het leesonderwijs wordt verwaarloosd? En waarom schrijft bijna niemand zich meer in voor een studie Nederlands?

Verhalen

Als er één plek is waar de liefde voor het Nederlands kan ontstaan, dan is het op de basisschool. Martin Bootsma is leraar op de Alan Turingschool in Amsterdam én Leraar van het Jaar in 2011. Volgens hem ligt er te veel nadruk op technisch lezen waardoor de mooie verhalen onderbelicht blijven. "We moeten leerlingen meenemen in de geschiedenis van onze verhalen. Dat moet wat mij betreft beginnen bij de Odyssee."

Op de school van Bootsma hebben ze 'het gedicht van de week'. Daar zit altijd een schrijfopdracht aan vast vertelt hij. "Dit is een hele eenvoudige manier om literatuur door de lessen te verweven. Dan blijkt ook dat kinderen goed in staat zijn hun eigen emoties te verwoorden." Bootsma geeft toe dat dit op de basisschool gemakkelijker is dan in het voortgezet onderwijs, omdat hij niet aan een lesrooster gebonden is.

Plezier van taal

"Laat ze lezen en zelf verhaaltjes en gedichtjes schrijven", zegt Aleid Truijens, journalist en columnist bij de Volkskrant die veel over onderwijs schrijft. "Dompel kinderen onder in allerlei vormen van literatuur." Truijens denkt dat jongeren de liefde voor het Nederlands terug zullen vinden in de kinderliteratuur.

Dat plezier begint bij kennis. Volgens Yra van Dijk, hoogleraar Moderne Letterkunde aan de Universiteit van Leiden, is het een 'schandaal’ dat er op de pabo geen literatuuronderwijs wordt gegeven. "De gemiddelde leraar in groep zeven en acht heeft hier geen officiële kennis van." Gelukkig hebben veel leraren dat wél, maar daar krijgen ze dus geen onderwijs in, aldus de hoogleraar. Haar conclusie is duidelijk: "Dit komt door het gebrekkige taal- en cultuurbeleid van de overheid."

Diverse literatuur

Daarnaast moet de literatuur op middelbare school die wordt aangeboden aansluiten op de belevingswereld van leerlingen. Het helpt niet om grote schrijvers als Hermans of Mulisch te verplichten, denkt Van Dijk. "De school is niet meer spierwit. Jonge lezers willen zich kunnen identificeren met nieuwe personages met allerlei achtergronden."

'Stom vak'

De man van Aleid Truijens is leraar Nederlands en hoort op de middelbare school dat jongeren Nederlands een 'stom vak' vinden. "Dan breekt mijn hart", zegt Truijens. Haar liefde voor het Nederlands begon namelijk in de klas. "De leukste leraar op school was de leraar Nederlands."

Ergens op de middelbare school verliezen jongeren hun interesse in het Nederlands denkt zij. "Voor mij waren dit de boeiendste lessen. Alles draaide om literatuur." Voor Truijens was de literatuur de wereld van Jan Wolkers, Gerard Reve en Remco Campert. "Dat was tegencultuur, het was iets rebels." Nu zijn deze schrijvers juist de wereld van de ouders en de leraar.

Verrassend leuk

Volgens hoogleraar Van Dijk zijn studenten op de universiteit vaak verrast hoe breed, internationaal en actueel het vak Nederlands is. "Ze vonden het vak op school saai. Wat de studenten in spe zeggen te missen is de kennis van taal en literatuur op de middelbare school. Van Dijk: "Dat is in het middelbareschoolcurriculum niet meer aanwezig."

Congres van Onze Taal

Afgelopen zaterdag 5 oktober was De Taalstaat bij het congres van het Genootschap Onze Taal aanwezig met als thema: Moedertaal, de taal van je leven. Daar sprak o.a. Prinses Laurentien over het belang van taalontwikkeling bij de allerkleinste: kinderen tussen 0 en 4 jaar.