'Islamitische terreurgroepen gebruiken puntensysteem om van losers helden te maken'

Islam geen boosdoener

In haar nieuwe boek Radicale verlossing probeert historicus Beatrice de Graaf te achterhalen wat veroordeelde terroristen denken, wanneer ze aangeven hun daad in naam van een hogere instantie te plegen. Voor haar project is De Graaf in gesprek gegaan met de huidige generatie terrorisme gedetineerden. ''Er wordt vaak gezegd dat de islam de oorzaak van terrorisme is. Maar als je terugkijkt in de tijd dan zie dat je islam er al vele eeuwen is, maar de jihadisten pas vanaf de jaren '90. En als het de islam is, waarom zijn er dan niet veel meer terroristen? Dat klopt dus niet.''

Dat sociaaleconomische en psychologische aspecten als uitsluiting, armoede en discriminatie de bron zijn voor radicalisering, vormt voor De Graaf ook geen plausibele verklaring. ''Nadat ik veel propaganda-filmpjes van IS heb gezien, is het kwartje gevallen. Daarin wordt door jihadisten gesproken over radicale verlossing en een puntensysteem.'' Volgens de terrorismedeskundige weergeeft dat precies hoe de cyclus van radicalisering werkt. ''Bij jihadisten anno nu speelt radicale verlossing een grote rol. IS heeft dat in de markt gezet en er propaganda mee bedreven.''

Puntensysteem

Islamitische terreurgroepen maken dankbaar gebruik van het puntensysteem om mensen met een crimineel verleden te werven, ziet De Graaf. ''Hasanaat is een puntensysteem van de islam, dat verder niet radicaal is. Het gaat erover dat je punten moet verdienen om later in de hemel te komen. Als je slechte daden hebt gedaan, kan je punten verdienen door bijvoorbeeld verzen uit de koran te lezen of iemand te helpen. In de maand Ramadan worden die punten vermenigvuldigd. Dat hele puntensysteem is door islamitische terreurgroepen overgenomen: echte punten verdien je door jihad te doen.''

Van loser naar held

De Graaf heeft gesproken met een jongen die heilig geloofde in het puntensysteem van IS. ''Hij was verslaafd aan drugs, kampte met gokschulden en had ook nog eens zijn ouders belazerd. Toen kwam IS op de lijn met een aanbod om zijn strafblad wit te wassen en zijn schulden af te betalen.'' Ga naar Syrië, vecht tegen Assad en verdien meteen 3000 punten om in de hemel te komen, zo luidde het crédo van IS. ''Dat is die jongen gaan doen, het was zijn enige uitweg.''

Dat hele puntensysteem heeft van losers, zoals die veroordeelde terroristen zichzelf noemen, helden gemaakt, legt De Graaf uit. ''IS heeft een shortcut naar radicale verlossing geboden: geen koran verzen uit het hoofd leren, maar schieten met een AK-47.'' Bovendien heeft IS een beroep gedaan op de criminele talenten van deze jongeren, vertelt De Graaf. ''Als je een winkeldief was, mocht je dat bij IS ook zijn, maar dan in de naam van Allah.''

Cyclus de-radicalisering

Als we terrorisme willen bestrijden, moeten we het puntensysteem van terreurgroepen goed begrijpen, vervolgt De Graaf. ''De terroristen geloven dat ze niet meer een loser zijn maar een held die ertoe doet. Ze krijgen erkenning.'' De cyclus begint volgens De Graaf bij het aanbod dat criminele jongeren punten kunnen verdienen. ''Dat is belangrijk om te onderkennen maar heeft nog weinig plaats in politieverhoren, of in de manier waarop met gedetineerden in de gevangenis wordt omgegaan. Er wordt heel erg ingezet op therapie en re-integratie. Maar je zou ook goed in kaart moeten brengen hoe iemand nog vastgeklonken zit in het narratief van radicale verlossing. Dan zou je kunnen vaststellen waar iemand in de cyclus van radicalisering zit.''

De meeste gedetineerde terroristen doorlopen die cyclus en de-radicaliseren zelf, ziet De Graaf. ''Ze zien dat het een valse belofte was en komen tot de conclusie dat het niet werkt. Het is de zaak om vast te stellen waar iemand zich in de cyclus bevindt. Dan kan je iemand terughalen en zijn gevaar wegnemen.''

Alles van Nooit Meer Slapen terugluisteren?

Terugluisteren kan via jouw favoriete podcast-app, of in NPO Luister. Nooit Meer Slapen is hét cultuurprogramma van de VPRO. Elke maandag- tot en met vrijdagnacht tussen 00.00 en 01.00 uur hoor je een diepgravend gesprek over cultuur, literatuur, film, muziek, theater of kunst.