Bejaarde kunstenaars hebben geen zin in bingo

Ed Cools, die het Ramses Shaffy Huis samen met Liesbeth List oprichtte, kwam op het idee toen hij nog directeur was van het Dr. Sarphatihuis, een ‘normaal’ verzorgingshuis voor ouderen in Amsterdam. Ramses Shaffy woonde daar de laatste jaren van zijn leven ook. “Ze mengen niet zo goed, heb ik gemerkt”, zegt Cools. “Kunstenaars zijn heel creatief, maar vooral: hartstikke eigenwijs. Bingo enzo – daar zitten ze echt niet op te wachten. Ze gaan liever pianospelen en zingen.”

“Bovendien blijven ze allemaal doorwerken. Deels omdat ze vaak maar een klein pensioentje hebben, maar vooral omdat de drang om te creëren niet ophoudt. Kijk naar Liesbeth List, die is ook al 75 en nog steeds actief.” Het Ramses Shaffy Huis wordt daarom uitgerust met een ruimte voor vernissages en exposities, een podium, zes ateliers, én de piano van Shaffy.

Oók voor jongeren

Ook komt er een culturele programmering met uitjes, workshops en optredens. Cools: “We zitten in het oostelijk havengebied in Amsterdam, omringd door onder andere een debatcentrum en een muziekpodium. We gaan nog zoveel mogelijk de stad in trekken.” Het is dan ook niet de bedoeling een gesloten gemeenschap te worden. “We richten een sociëteit op waarvan ook mensen van buiten lid kunnen worden.”

Het huis is niet alléén voor 60-plus kunstenaars. Van de 36 appartementen zijn er twaalf bestemd voor jonge kunstenaars, afgestudeerd aan de Hogeschool voor de Kunsten in Amsterdam. Zij mogen niet ouder zijn dan 28 jaar, en mogen er maximaal vijf jaar wonen. “Dat was een voorstel van de woningbouwcorporatie. ‘Of we daar bezwaar tegen hadden?’, vroeg de directeur. Juist niet! Zo kan jong en oud elkaar inspireren – al zal het vast ook wel eens knetteren, denk ik.”

'Aantoonbaar kunstminnend'

Voor de oudere populatie is het Ramses Shaffy Huis een samenwerking aangegaan met een zorgorganisatie, zodat de kunstenaars – mocht dat nodig zijn – 24 uur verzorging en verpleging kunnen krijgen. Ze moeten wel echte kunstenaars zijn, of tenminste ‘aantoonbaar kunstminnend’. Zo komt er bijvoorbeeld ook een mevrouw wonen die jarenlang in de kunstcommissie zat van een groot ziekenhuis. Ze ‘mogen’ bovendien niet te veel verdienen, want dan komen ze niet meer in aanraking voor een sociale huurwoning.

Volgende week krijgen de eerste bewoners, onder wie beeldend kunstenaars Marga Rol en Toon van Boxtel hun sleutel. De 410 vierkante meter culturele ruimte is dan nog niet helemaal af; die wordt in de herfst van volgend jaar opgeleverd. “We waren bijvoorbeeld de geluidswering tegen het plafond in de sociëteit nog vergeten – voor als ze hard gaan zingen.”