Radiomakers die om zichzelf kunnen lachen

Zowel Woord als Nooit Meer Slapen stelde een gratis vakantiepakket met audioverhalen samen. Het tien uur durende pakket van Woord, dat gratis als podcast te downloaden is, bevat onder meer een aantal hoorspelen die de afgelopen jaren op NPO Radio 1 werden uitgezonden, zoals Geluid Loopt.

In mei 2012 was in Villa VPRO iedere dag een aflevering te horen van de radiokomedie Geluid Loopt, een 19-delige serie geschreven door radio- en theatermaker Chris Bajema en cabaretier Jan Jaap van der Wal. Het is een hoorspel over het maken van radio, een satirisch kijkje achter de schermen. We volgen de perikelen van de redactie van het fictieve culturele radioprogramma Focus. De afleveringen zijn nu met dank aan Woord te ‘bingelistenen’.

“Zijn dát radiomakers?”

Naast Jan Jaap van der Wal, die een aantal keren als zichzelf optrad, waren er ook gastrollen voor onder anderen Aaf Brandt Corstius, Paulien Cornelisse, Jeroen Pauw, Cees Geel, Maarten Ebbers en Micha Wertheim. In aflevering twee, ‘De columnist’, wordt Paulien Cornelisse gebeld door de incompetente redacteur Henk, die haar vertelt dat Focus graag een nieuwe column wil starten en dat ze meteen aan haar dachten. “Wat voor column willen jullie dan precies?”

Henk pakt gauw zijn spiekbriefje en somt de kernwoorden op: “actuele column, bekende naam, scherpe invalshoek, Maarten van Rossem of Nico Dijkshoorn, 350 woorden”. “Oh? En Van Rossem en Dijkshoorn konden niet?”, vraagt Cornelisse cynisch. “Die wilden niet”, geeft Henk toe. Cornelisse slaakt een zucht en hangt op.

Ze doen ook maar hun best

Focus wordt gemaakt door een zootje ongeregeld, maar Geluid Loopt is goed te volgen. Die helderheid is grotendeels te danken aan het samenspel van de acteurs. De grappen volgen elkaar snel op, maar krijgen wel allemaal de tijd om aan te komen. Als je je ogen dichtdoet, zit je bij een hectische redactievergadering van Focus aan tafel.

Je hoort het dienblad cappuccino’s van redacteur Bram – vroeger verantwoordelijk voor de klassieke muziek, nu voor de koffie – in zijn trillende handen rinkelen. Je hoort elke vermoeide zucht van eindredacteur Liesbeth. Je hoort Liane, verantwoordelijk voor de ‘high culture’ rubriek, zowat met haar ogen rollen als een van haar suggesties wéér ‘niet DWDD genoeg’ is.

Bajema en Van der Wal willen het idee geven dat de afleveringen stiekem door een sleutelgat zijn opgenomen: kijk jongens, zo gaat het er hier dus aan toe. De luisteraar schudt zijn hoofd en loopt gauw door.

Om jezelf lachen

Geluid Loopt is een programma door radiomakers en over radiomakers, maar het is ook voor niet-radiomakers goed te volgen. Het doet denken aan zogenaamde ‘behind the scenes’ tv-programma’s als The Comeback en Extras, maar heeft nog het meeste weg van 30 Rock. Actrice en schrijfster Tina Fey had na haar jaren bij sketchprogramma Saturday Night Live meer dan genoeg informatie verzameld die ze kon gebruiken bij het maken van 30 Rock, een satirisch kijkje achter de schermen van de makers van het fictieve sketchprogramma The Girlie Show.

Het is aan Geluid Loopt te horen dat Chris Bajema die directe ervaring ook heeft. De raakheid waarmee sommige dialogen zijn geschreven is moeilijk te verzinnen, dat moet een schrijver hebben meegemaakt. Bajema werkte de afgelopen jaren voor onder meer de NPO Radio 1-programma’s Kunststof en Plots en is dit jaar een eigen podcast begonnen: Man met de microfoon.

Je kunt dus van je vak houden en er toch ook grappen over maken. In een fragment van Geluid Loopt wordt dit samengevat. Redacteur Henk (gespeeld door Nico van der Knaap) belt Jan Jaap van der Wal (de echte) om aan het nummer van Paulien Cornelisse te komen en ze praten meteen even bij. “Dus je werkt nog steeds bij Focus?”. “Ja. Radio is toch het mooiste hè… geloof ik”, zegt Henk zonder overtuiging. “Tuurlijk joh”, antwoordt Van der Wal troostend.

De grappen hierboven van het scherm lezen is natuurlijk leuk, maar het haalt het bij lange na niet bij de audioversie. Download hier het vakantiepakket van Woord.