Alle BN'ers kwamen in Hotel Schiller, het Chelsea Hotel van Amsterdam

Joris Ivens, Breitner en Fien de la Mar: 'tout' bekend Nederland kwam bij Schiller

Kunstenaars en artiesten als Fien de la Mar, Joris Ivens, Louis en Heintje Davids en de schilders Breitner en Sluyter: ze kwamen allemaal over de vloer of hielden permanent verblijf in Hotel Schiller. De beroemde cabaretier Jean Louis Pisuisse en zijn minnares Jenny Gilliams werden op de stoep voor het hotel doodgeschoten, door een jaloerse minnaar uit dezelfde artistieke kring. Hotel Schiller doorstond de Tweede Wereldoorlog, maar kwam daar wel compleet uitgewoond uit tevoorschijn.

Hoe een vaag bekend verhaal een radiodrama van acht delen werd

Regisseur Bierens raakte geïnteresseerd in Hotel Schiller in 2013, op het moment dat kunsthistorica Esther Schreuder haar vertelde over het honderdjarig bestaan van het hotel. "Het leek op een verhaal dat ik al vaag kende, maar waarvan niet precies wist hoe het zat. Dat zijn de beste verhalen. Toch heeft het nog vijf jaar geduurd voor het deze vorm had gekregen."

Waarom een radiodrama over Hotel Schiller en niet bijvoorbeeld over Krasnapolsky of het Americain, twee andere beroemde hotels in Amsterdam?

"Hotel Schiller had zijn bloeitijd in het interbellum [de periode tussen de Eerste en Tweede Wereldoorlog]. Een tijd waar ik graag over schrijf en een bijzonder gevoel over heb." Gastheer Frits Schiller wist als geen ander zijn clientèle aan zich te binden. "Hotel Schiller stond bekend om zijn kunstenaars, artiesten en het gemengde gezelschap. Ook de burgerij was hier welkom en mensen met een kleine beurs. Er was een grote kaart maar ook een kleine. Iedereen was welkom. Er waren natuurlijk altijd gasten van buitenaf, maar Hotel Schiller had een grote en vaste populatie van kunstenaars en artiesten die bij de stad hoorde, er woonden en werkten. Een beetje zoals het Chelsea Hotel in New York in de jaren ’50-’70 van de vorige eeuw."

Van het bruisende interbellum naar de tijd van de wederopbouw

In het radiodrama wordt er teruggeblikt vanuit 1950, de tijd van de wederopbouw. Nederland verkeerde op de rand van een faillissement als gevolg van de schade door de Tweede Wereldoorlog. Vanuit die deprimerende tijd blikken de personages terug op de bruisende tijd van het interbellum, die begon toen Hotel Schiller in 1913 haar deuren opende. Bierens: "De tijd is hier een natuurlijk bassin. In de terugblik verglijdt de tijd van hoop en optimisme langzaam naar destructie en ondergang. We zien hoe de clientèle langzaam maar zeker verandert."

Hoop op terugkeer van oude tijden

Het hotel werd tijdens het interbellum achtereenvolgens bevolkt door artiesten, naar Nederland gevluchte Duitse intellectuelen en kunstenaars, Duitse Wehrmacht-soldaten, Canadese bevrijders en tot slot binnenlandse strijdkrachten. Daarna was het hotel 'moe, uitgeput en uitgesleten' en moest het de deuren sluiten voor een grote renovatie. En dat is waar het radiodrama begint: het moment dat het hotel zijn deuren na de renovatie weer opent. "Er is hoop op de terugkeer van de oude tijden, maar die sfeer wil nog niet komen."

De keuze voor radiodrama als vorm

Bierens is een echte dramaschrijver. "Ik wilde het verhaal van het hotel vertellen, de bezoekersstromen die daar doorheen zijn getrokken, als een bonte stoet van mensen op een schilderij van James Ensor. In een documentaire kun je niet echt in de hoofden van mensen kruipen en hun intieme gedachten horen. Hotel Schiller is natuurlijk wel gebaseerd op de werkelijkheid. Er was niet veel geluidsmateriaal uit de tijd van het interbellum, wel veel beeld. Maar uiteindelijk is het toch weer hoorspel geworden. Daar heb ik meerdere van geschreven."

"Ik hou van taal en vooral van radio als medium. Je bent nergens zo dichtbij mensen als via de radio. Je reist mee in auto’s ligt bij luisteraars in bed. Dat schept verplichtingen. Ik werk lang aan een tekst. Vijl eindeloos bij tot alles het juiste ritme heeft, de juiste melodielijn en de woorden de beelden oproepen." Bierens heeft af en aan vijf jaar aan haar radiodrama gewerkt. Zo lang duurde het voor zij de juiste toon had gevonden en wist hoe zij de enorme hoeveelheid materiaal kon beperken en beheersen.

Waar is Hotel Schiller te beluisteren?

Vanavond om middernacht wordt de eerste aflevering van de serie uitgezonden in het Hoorspel halfuur. Wie daar niet op kan wachten kan nu alvast de eerste drie afleveringen beluisteren via de website van de VPRO. Op die site vind je ook een mooie interactieve illustratie van Erik Varekamp. Door te klikken op de verschillende personages kom je van alles te weten over het hotel en haar gasten. Doen!