Wat gebeurt er als je zwijgend bij mensen aanbelt met een camera in de hand?

Zwijgend met camera in de deuropening

Een hand richting de deurbel. Keurig grindpaadje, kapstok vol windjacks en het geluid van spelende kinderen in de achtertuin. Op Guido Hendrikx’ zwijgende reis langs talloze voordeuren door heel Nederland is het telkens weer afwachten wie er opendoet en wat er vervolgens gebeurt.

"Het idee was een eigenzinnige film over het alledaagse. Ik wilde oprecht peilen naar wie de mens is en hoe hij reageert op het onbekende en onverwachte", vertelt Guido, de regisseur die naam maakte met de documentaire Stranger in Paradise (2016). "Ik maak het liefst existentiële films waarin de mens, maar ook het medium film centraal staan. Dat is gelukt bij deze film: hij gaat over de mens en het medium."

De regisseur wilde onderzoeken hoe we ons verhouden tot een onbekende die aanbelt en tot de camera. Welke mate van intimiteit kan er ontstaan op deze manier? "Het gaat over macht, schaamte en kwetsbaarheid tegelijk. De macht ligt bij mij en bij de camera die je als gefilmd personage toch meteen dwingt tot een soort van performance, dat gaat automatisch. Ook staat de camera zelf centraal door de gekozen vorm."

Drie regels

"Ik had mezelf drie regels opgelegd: 1. Ik mag nooit praten, in geen enkele situatie, ook niet non-verbaal. Dat laatste bleek heel lastig want je bent toch geneigd om te knikken. Wel heb ik geprobeerd met een open en vriendelijk gezicht contact te maken en mensen te spiegelen in hun gedrag zodat er toch een soort dans ontstaat.

2. De ander mag bepalen hoe lang mijn bezoek duurt. Gooit hij meteen de deur dicht, mag ik binnen komen of mag ik zelfs uren blijven. De ander bepaalt het en daarmee gaf ik een deel van de regie uit handen en gaf ik ook iets van de macht terug. Want mijn macht is al groot doordat ik een camera heb.

En als laatste: ik moest me beperken tot alledaagse context van gewone mensen in gewone gemiddelde woonwijken. Geen buitensporigheden die je normaal juist zou opzoeken voor een film. Zo gewoon mogelijk, mensen die je nooit zou filmen."

Weerstand en ongemak bij het aanbellen

Vierhonderd voordeuren ging Guido af. "Ik vond het telkens opnieuw spannend om aan te bellen, want wie doet er open en wat gaat er gebeuren? Ik voelde elke keer opnieuw weerstand en schaamte als ik daar stond, dat duurde ongeveer een minuut en dan zakte het."

Hendrikx’ keuze om hardnekkig zwijgend met zijn camera op de stoep te staan, leidt tot bijzondere reacties. Iedereen die opendoet, heeft andere aannames, van angst voor het onbekende tot juist ongeremde hartelijkheid. Zijn stilte werkt verrassend: sommige bewoners beantwoorden hun eigen vragen. De film brengt ook een borrelend ongemak teweeg bij de kijker: wat zou jij doen en waarom?

'A man and a camera' is vanaf nu te zien in de bioscoop.