Adriaan van Dis: 'Ik ben het gelukkigst als ik reis'

'Maak je wereld groter'

"Ik ben het gelukkigst als ik reis", vertelt Adriaan van Dis. "Dan is elke dag een nieuwe dag. Je valt nooit in herhaling en maakt telkens iets mee. Je bent een soort Rupsje Nooitgenoeg-reiziger vol indrukken. En dan maar lekker een dagboek bijhouden.

Maak je wereld groter. Leg naast je eigen wereld nog een andere wereld." Van Dis kent verschillende talen om eenvoudiger toegang te krijgen tot andere culturen. "Het maakt je eigen wereld niet minder: het krijgt meer bedding en maakt het misschien wel steviger, omdat je weet dat de wereld groter is."

Buitenstaander

Van Dis: "Ik ben graag een buitenstaander. Ik neem tot een zekere hoogte wel deel, maar ik neem deel als gast. Ik voel me ook te gast in een ander land. Ik loop wat langzamer, ik luister wat beter, ik leer nieuwe manieren.

Parijs is een heel internationale stad, waar iedereen eigenlijk vreemdeling is. Zelfs een heleboel Fransen zijn vreemdeling in hun eigen stad. Ik heb in Parijs geleerd te stoppen voor stoplichten. In Amsterdam deed ik dat niet. De Parijse politie is ongelooflijk streng. Ik heb manieren geleerd in Parijs.

En als ik Afrika ben; langzaam lopen. Als je snel loopt, lijkt het wel alsof je iets gestolen hebt. En de witte mensen hebben genoeg gestolen in Afrika. Probeer je nou een beetje aan te passen. Doe zoals je omgeving doet. Daar leer je van, daar verrijk je van. En je ontdekt ook een andere kant van je eigen karakter."

'Ik koester de eenzaamheid'

Je betaalt er ook een prijs voor, buitenstaander zijn. Eenzaamheid. "Maar dat is ook een hele inspirerende bron. Als je reist om iets mee te maken, moet je alleen reizen. Met z'n tweeën sluit je je af. Alleen kom je makkelijk in gesprek met de ander. En dat moet je soms ook forceren. Ik koester die eenzaamheid. Voor een schrijver is alleen zijn noodzakelijk, althans bij mij. Ik moet zitten achter een bureau en ik moet in de waanzin van een boek leven. Parijs heeft mij vier boeken gegeven."

7 jaar lang op de diva

Het is op momenten heel slecht met mij gegaan in het leven, maar ik heb mij ook onder behandeling laten stellen. Ik ben naar een psychiater gegaan. 7 jaar lang op een diva liggen, dat heeft mij heel veel gebracht. Je voert een gesprek met jezelf en je corrigeert jezelf. Alles wordt dragelijk in je leven als je er een verhaal van kunt maken. Een verhaal waarmee je kunt leven."

Je kunt je eigen verhaal herzien volgens de schrijver. "Ik had bijvoorbeeld erg met mezelf te doen, omdat ik als kind zoveel geslagen werd. Maar ik was ook een heel uitdagend jongetje. Ik heb mijn vader uitgedaagd." Door er op die manier naar te kijken wordt het al minder beladen. "In mijn slachtofferschap zat, voor mij, ook een daderschap."