De eenzaamheid van een buitenstaander in 'De blauwe maanvis'

A.N. Ryst, De blauwe maanvis

De meest curieuze roman van 2014 was De harpij: een kleine geschiedenis van het paradijs. Ruim zevenhonderd pagina’s rijk, het genre is fantasy, en geschreven door de onbekende A.N. Ryst. Al voor ik het boek uit had, werd de identiteit van de schrijver onthuld. Achter het pseudoniem hield meervoudig Gouden Griffel-winnaar Daan Remmerts (1962) de Vries zich op. Zijn motief voor deze maskerade is dat hij pissig was over de ontvangst van zijn eerste boek voor volwassenen Brave nieuwe wereld (2011); niemand besprak het.

Helaas, een breed juichend onthaal viel De harpij ook niet bepaald ten deel. Dat is natuurlijk een groot persoonlijk drama. Je boek is dan dood.

Wat moest hij nu doen? Hij kon niet nog eens een boek als De harpij schrijven. op. Hij besloot de wereld van De harpij op een andere, toegankelijke manier voor de lezer te ontsluiten. Een verhalenbundel moest het zijn: vijftien verhalen, vijftien instapmomenten, modern gezegd. Tezamen moeten die de honger naar het moederboek De harpij voeden. De blauwe maanvis verscheen. Oude bekenden als Binuel en Maradique blijken weer van de partij in een enkel verhaal, en het speelt in dezelfde verzonnen wereld waar de moderniteit nog niet begonnen is.

Het gaat vaker in deze verhalen om al te menselijke eigenschappen, om angst, eenzaamheid, buitensluiting – die door de lichte toets waarmee ze geïntroduceerd worden – en de begrenzing van de situatieschets waarin zo’n verhaal meestal resulteert - een wat filosofisch aandoend bereik krijgen. In die verhalen, zoals De blauwe maanvis, kan het zonder al teveel magisch spektakel, en komt de tragiek het beste voor het voetlicht. In dat specifieke verhaal waarin een uitgestoten meisje zeult met een vis die ze van de dood wil redden, is dat de eenzaamheid van een buitenstaander die zijn eigengereide weg gaat. In de andere verhalen – die met duivels, pratende honden, heilige hoeren met een aureool – bemerk je de geest van Belcampo, of – indien ze neigen naar het surreële – beland je in een sprookje voor volwassenen.

Michel Maas, Commandant Konijn

In Commandant Konijn van Michel Maas, die in het dagelijks leven als correspondent voor de NOS en de Volkskrant werkzaam is in het Verre Oosten, krijgt de oorlogscorrespondent die dit verhaal draagt een kogel in zijn rug. Daar, in de opstandige straten van Bangkok, lag hij nu te bloeden, door een wonder zonder fataal letsel. Gelukkig was het goed afgelopen. Maar vraag die hij nu niet langer onbeantwoord kon laten, was: waarom doe ik dit eigenlijk?

Die poging tot antwoord op wat hem bezielt voert hem terug naar een eerdere oorlog. Hij was erbij in Kosovo, in de strijd tussen de Serviërs en Albanezen, in de jaren negentig. Maar het eigenlijk dramatische verhaal zit niet zozeer in op de verkeerde plaats in de verkeerde tijd zijn en dus een kogel oplopen. Nee, het zit ‘m in de nietsontziend opgetekende narcistische zelfrechtvaardiging: ‘Papa zit in een oorlog en dat is niet niks. Hij kan niet zomaar elk weekeinde naar huis komen, ook al heeft hij dat beloofd.’ Dat is het verhaal dat verteld moet worden, door de gedreven, compromisloze pen van Maas.

Diederik van Hoogstraten, Los. Hoe ik mezelf terugvond in trailrunning

Diederik van Hoogstraten (1969) is al jarenlang correspondent in Amerika. Boeiend werk doet hij, maar privé liep het niet zo lekker. Na zijn verhuizing naar Los Angeles kwam een nieuw sport, of eerder: een levenswijze, op zijn beproefde pad: trailrunning. Dagen rent hij, aan de zonnige westkust, over de ruige bergpaden van Los Angeles, bijgestaan door zijn meedravende hond. Daar ontmoet hij zichzelf en anderen met wie hij al voortbeulend vriendschappen sluit en hun levensverhalen hoort. Zoals alle goede sportboeken, denk aan Tim Krabbés De Renner, is dit meer dan een sportboek. Een ervaring.

Luister de Boekenrubriek terug