Mijke de Jong: 'Een vluchteling wordt gezien als een ander type mens en dat is helemaal niet waar'

Vluchten uit Afghanistan

Along The Way , de nieuwe fictiefilm van de veel gelauwerde regisseur Mijke de Jong, vertelt het verhaal van de Afghaanse tweelingzusjes Fatima en Zahra die met hun moeder en zusjes vluchten vanuit Afghanistan, maar onderweg, bij de Iraans/Turkse grens raken ze elkaar kwijt.

De moeder en jongere zusjes komen uiteindelijk in Nederland terecht en Fatima en Zahra belanden in Istanbul, Turkije. Daar proberen ze te overleven, hun moeder en zusjes terug te vinden, en genoeg geld te verdienen voor de overtocht naar Europa. Pas na een jaar komen ze hun moeder weer op het spoor en het duurde vijf jaar voor het lukte om Lesbos te bereiken.

Kamp Moria

Het verhaal is gebaseerd op de werkelijke ervaringen van de eeneiige tweeling Malihe en Nahid, de eeneiige tweeling die de hoofdrollen spelen, zonder enige acteerervaring. Mijke leerde de meisjes kennen in vluchtelingenkamp Moria op Lesbos, waar ze werkte als vrijwilliger. "We hebben er voedsel uitgedeeld en uiteindelijk ben ik filmles gaan geven, m’n eigen vak", vertelt Mijke.

"Zij waren mijn favoriete leerlingen", vertelt de regisseur over Malihe en Nahi. "Ze gaven eigenlijk licht, dat gevoel had ik vanaf moment één. Ze waren alles: ze waren vlijtig, leuk, intelligent. Door hen te leren kennen en ook hun vrienden, heb ik een heel ander zicht gekregen op wat er in het kamp gebeurt.

Eén van de twee vroeg me of ze in een film van mij mochten spelen. Ik kwam thuis en dacht, hun verhaal is zo bijzonder, dat gaan we doen. We hebben als het ware hun leven verfilmd, met andere namen en niet helemaal één op één.

We zijn eerst naar Athene gegaan, want ze zaten toen in een vluchtelingenkamp in Athene. We zijn een week bij elkaar gaan zitten en hebben alleen maar geluisterd: het hele verhaal vanaf het begin van de vlucht tot hun aankomst in Moria. Het was voor ons een hele mooie manier om precies hun verhaal te horen en over en weer elkaars vertrouwen te krijgen."

Malihe en Nahi: 'wij zijn gewone meisjes'

"We zijn pas op tournee geweest met de film en als zij dingen vertellen, gebeurt er iets, het tilt de energie op. Dat komt denk ik met name omdat zij zichzelf niet als slachtoffer zien. Dat is het laatste wat ze willen zijn.

Op één van de Q&A’s vroeg iemand: ‘Wat is nou voor jullie het belangrijkste wat de film vertelt?’ Toen antwoordde Nahid: 'Wat wij het allerergste vinden, is om als slachtoffer gezien te worden en deze film laat zien dat wij gewoon meisjes zijn die een toekomst willen, een veilig onderkomen, meisjes die van goeie muziek houden, van fijne kleren, van mooie make up.’

Een ongemakkelijke spiegel

Dat maakt het aangrijpend: je kijkt als kijker ook in een spiegel, maar eigenlijk een heel ongemakkelijke spiegel. Omdat het heel dichtbij komt. Natuurlijk zijn het mensen zoals jij en ik. Maar toch is er nog heel vaak het beeld over ‘de vluchteling’ als iemand die in een kamp zit, tussen de ratten en de slangen, wat ook zo is. Een vluchteling wordt gezien als een ander type mens en dat is natuurlijk helemaal niet waar.

Ik denk dat het heel belangrijk is om de tweeling te laten zien zoals de tweeling is. Als twee jonge meisjes op de vlucht.”