Abdelkader Benali toont ons Marokkaanse moderne kunst: 'Dat verdient het Nederlandse publiek'

In februari 2021 belde Stefan van Raay, de directeur van het Cobramuseum in Amstelveen, Abdelkader Benali met de vraag of de schrijver als gastconservator een tentoonstelling met Marokkaanse moderne kunst wilde inrichten. Benali: “Ik ontplofte van vreugde. Ik liep al een aantal jaren rond met de gedachte dat er toch een museum in Nederland moest zijn dat eens aandacht wilde geven aan hedendaagse kunst buiten Europa. Ik vind dat het Nederlandse publiek dat verdient.”

Dekolonisatie

1956 is het startpunt van de tentoonstelling. “In dat jaar werd Marokko onafhankelijk van Spanje en Frankrijk", legt Benali uit. "Beide landen hadden in Marokko kunstacademies opgericht, maar die waren op het westen gericht met voorwerpen uit de renaissance en negentiende-eeuwse oriëntalistische kunst.” Volgens Abdelkader is daar niks mis mee, maar Marokko wilde zichzelf worden. “Die koloniale erfenis moest weg, want Marokko wou als jong land zijn eigen koers kiezen.”

Vanuit de hele wereld kwamen Marokkaanse kunstenaars terug van hun reizen en brachten ideeën mee over het modernisme. Zij kregen de sleutels van de bestaande kunstacademies en begonnen de canon te dekoloniseren. “Een nieuw, onafhankelijk Marokko had nieuwe kunst nodig, met Marokkaanse elementen. 1956 was daarmee het startschot voor een nieuwe manier van denken over de rol van kunst in de Marokkaanse samenleving. Marokkaanse kunstenaars hadden het idee dat kunst zou helpen om de burgers op te voeden tot betere mensen, die scherper zouden kijken. Op deze manier zouden ze hun vrijheden beter vorm kunnen geven.”

Herkenning

Zowel Marokkaanse modernisten als hedendaagse kunstenaars werken met soms doodgewone elementen uit de Marokkaanse cultuur. “Dat kan van alles zijn: een luciferdoosje, muziek, suikerbrood, henna of berbersieraden.” Benali is met al deze voorwerpen opgegroeid. “Wat ik terugzie bij de Marokkaanse modernisten is dat ze deze Marokkaanse voorwerpen verheffen tot kunst. Of misschien gaat het niet eens over verheffing, want het is al kunst doordat je er iets moois mee kan maken.”

Leven als kunstenaar in Marokko is niet makkelijk

Leven als kunstenaar in Marokko is niet makkelijk. “Je wordt toch een beetje gezien als een gek. Wie gaat er nou kunst maken? Wie kiest er voor dat onzekere pad? Er valt geen droog brood mee te verdienen en je behoort meteen tot een gemarginaliseerde groep. Kunstenaars kunnen zich nooit als groep manifesteren en hebben geen groepsidentiteit. En als je geen groepsidentiteit hebt in Marokko, doe je niet mee.”

Marokkaanse kunstenaars zijn zich ervan bewust hoe er naar hen wordt gekeken. “Ze spelen er ook mee. De gek heeft in Marokko een bijzondere status. Wie gek is brengt nieuwe waarheden.” Volgens Benali kennen we Marokko als het traditionele land met de Sahara en Marrakesh. “Maar er zijn heel veel kunstenaars die de werkelijkheid willen veranderen. En daardoor ook de wereld willen veranderen. Ik ben heel blij dat hun kunst nu te zien is in het Cobramuseum.”

De expositie Het andere verhaal is nog tot 18 september 2022 te zien in het Cobramuseum in Amstelveen.