Geschiedenis van blackface in Nederland: 'Het is nooit onschuldig'
- Nieuws
- Geschiedenis van blackface in Nederland: 'Het is nooit onschuldig'
Van de intocht van Sinterklaas tot aan Pakjesavond zien we nog altijd op veel plaatsen in Nederland het bekendste voorbeeld van blackface. Maar, Zwarte Piet is zeker niet het enige blackface-figuur. De traditie van die figuren in Nederland is onderzocht en opgetekend door historica Elisabeth Koning en NRC-journalist Wilfred Takken in het boek Zwart op Wit. Medeoprichter van The Black Archives Mitchell Esajas schreef het voorwoord. Hij vertelt samen met Koning in De Nieuws BV waarom blackface nooit onschuldig is.
Video niet beschikbaar
'Blackface' is het zwart maken van het gezicht om een zwart persoon uit te beelden. Volgens Koning denken mensen bij blackface vaak aan de Amerikaanse Minstrel show, een programma vol sketches, dans en muziek, gespeeld door witte acteurs die geschminkt zijn. Zwarte mensen worden in deze show tot karikatuur gemaakt en stereotypen zoals 'dom' en 'slecht bespraakt zijn', passeren regelmatig de revue.
"Die stereotypen dragen bij aan negatieve beeldvorming en daarbij aan racisme", aldus Koning. "Blackface is ontstaan in de tijd van slavernij en kolonialisme, die stereotypen werden gebruikt om zwarte mensen te onderdrukken en slavernij en kolonialisme te rechtvaardigen. Daardoor is blackface beladen en nooit onschuldig, je kan het eigenlijk niet meer doen."
Andere geschiedenis?
In Nederland wordt nog wel eens het argument gebruikt dat Zwarte Piet geen vorm van blackface zou zijn, omdat het een andere geschiedenis zou hebben dan in Amerika. Daar zit een denkfout, aldus Koning: "Het is geen andere geschiedenis, de Minstrel show kwam ook overwaaien naar Nederland. Juist in de tijd dat Zwarte Piet nagespeeld begon te worden." Volgens Koning kleven dezelfde stereotypen aan Zwarte Piet, als aan andere vormen van blackface.
Geschiedenis in de context
De Nederlandse media kennen ook recentere vormen van blackface, zoals de Antilliaanse Dushi, een typetje van Wendy van Dijk. Ondanks dat Esajas vindt dat het typetje niet meer van deze tijd is, wil hij de beelden niet wegstoppen. "Het is een dilemma, maar het is juist van belang om deze beelden en fragmenten te laten zien en horen. Het is een vorm van bewijs waarmee je niet kan ontkennen dat het vrij problematisch is."
Volgens Esajas is het belangrijk om over de beelden te blijven praten en ze in context te zetten, bijvoorbeeld bij het onderzoek van Koning. "Toen Dushi uitgezonden werd, was ik een tiener. Toen zag ik het probleem ook niet. Maar nu 10, 15 jaar later begrijp ik waarom het problematisch is. Dat voortschrijdend inzicht gun ik iedereen en door onderzoek zie je gelukkig dat we tot nieuwe inzichten kunnen komen." Koning sluit zich daarbij aan: "Sowieso ben ik nooit een voorstander van het weghalen van de geschiedenis, daarom moeten we context geven."
