Youp van 't Hek over zijn hart en corona: 'Je moet leven, want straks ben je dood'

In Niet willen sterven schrijft Van 't Hek over de kaarsjes die hij in het buitenland opsteekt voor de overledenen en de Franse en Italiaanse kerkhoven die hij bezoekt. "Eigenlijk ben ik al sinds mijn jeugd gefascineerd door de dood, sinds het overlijden van mijn oma", vertelt Van 't Hek. "In de eerste klas van mijn lagere school kwamen twee kinderen om bij een brand.. De dood heeft me altijd gefascineerd."

Op die kerkhoven leest hij de grafschriften, ook die van de graven in het kinderhoekje. "Dan fantaseer ik over hoe zo'n familie weer verder moet na het verlies van een kind. Ik kijk dan naar De Rijdende Rechter en Het Familiediner en denk: waar zeik je over? Over dat ene dakgootje of die ene regenpijn. Het grote leven, het werkelijke leven, de werkelijkheid is toch dat we dood gaan." Erom lachen moet Van 't Hek wel, dat gezeur over niks.

Uit Niet willen sterven:

"Wanneer ik de wereld definitief ga verlaten?
Geen idee.
Bijna vijf jaar geleden dacht ik dat het zover was.
Eigenlijk wist ik het toen zeker.
Ik wilde wel leven, maar het lijf stribbelde voortdurend tegen:
overdag als ik op de bank dom zat te lezen,
's nachts als ik zwetend lag te woelen
of op welk uur dan ook zat te schrijven.
Schrijven dat niet lukte.
Op een gegeven moment sliep ik op een dag waar ik maar tukken kon,
tot ik op het podium door mijn hoeven zakte.
Het licht ging tot tweemaal toe letterlijk uit.
Ik stopte de tournee
en zat wezenloos het Amsterdamse Vondelpark in te staren.."

Het is vijf jaar geleden dat Van 't Hek instortte op het podium van het Oude Luxor in Rotterdam bij zijn voorstelling Met de Kennis van Nu. Daarvoor was hij al een paar keer eerder onwel geworden. In die tijd was de cabaretier te ziek om te schrijven. "Ik voelde me belabberd, beroerd, vervelend en kon dat gevoel niet thuisbrengen. Ik kon het niet aan mijn vrouw uitleggen of aan de dokter. Ik voel me 'blub' zei ik dan. Tot een hartoperatie de boel weer heeft opgekrikt."

Spiksplinternieuw leven

Het hart van Van 't Hek had zes bypasses nodig. Daarna, schrijft hij in zijn nieuwe bundel, lag er een spiksplinternieuw leven in de wieg. Een leven met kansen en mogelijkheden. "Het was heel pijnlijk. Ik kan niemand de operatie aanraden want ze zagen je echt in tweeën. Maar ik ben daarna vrij snel hersteld." Het eerste podium dat hij daarna weer beklom was dat van het Olympia in Parijs met Guus Meeuwis. "Met een applaus van twaalf minuten van het publiek. Ik was daar zó opgetogen over toen."

Van 't Hek knapt op en speelt weer in theaters. Tot hij afgelopen maart weer met spoed naar het ziekenhuis gebracht moest worden. Dit keer niet vanwege zijn hart, maar omdat hij het coronavirus had opgelopen.

Uit In corontaine:

"De volgende dagen begon het gezeur.
De griep werd heviger, het snot liep uit mijn ogen.
Een soort oudenmannenspit schoot in mijn rug.
Mijn stem was ergens.
Zelf was ik stoned van de koorts,
en belandde op de bank in mijn nieuw huis.
Ik reisde nog wel met mijn broer en neef naar Heerenveen,
voor een potje voetbal.
Schreef daar op vrijdag de dertiende nog over.
En stortte na het schrijven van mijn slechtste column ooit volledig in.
Mijn vrouw belde de huisarts en een uur later leverde een taxi mij af bij het AMC.
Daar waren ze net klaar met de eerste officiële corona-afdeling.
En die moest nog officieel door een BN'er geopend worden.
Aan mij de eer. Zonder lint, zonder schaar, zonder grappige toespraak.
Ik zal u de verdere details besparen, maar ik was ziek.
Ik was doodziek."

Het scheelde niet veel of Van 't Hek was op de intensive care beland. "Ik was te ziek om in paniek te zijn. Maar als ik op de IC was gekomen, is het maar de vraag of ik hier met mijn grote bek gezeten had." Hij beleefde ook mooie momenten in het ziekenhuis. "Ik heb op die afdeling zo ontzettend gelachen. Elke avond kwamen die onbedaarlijk aardige verpleegsters en verplegers voor ik ging slapen, vragen of ze nog wat konden betekenen. Dan zei ik: een klein dansje graag."

Toen hij dat op de laatste dag in het ziekenhuis nog eens vroeg, werd de muziek gestart. "Ogenblijk, zeiden ze. Op de muziek begonnen ze in die maatpakken een ingestudeerd dansje – daarachter was het leed heel groot, maar voor hen was het ook even een soort ontspanning." Het was een van de ontroerendste momenten uit zijn leven, vertelt Van 't Hek. "Dat die mensen die zo hard aan het werk waren, in die rare pakken met spatmaskers en dingen op, even voor mij de Macarena gingen dansen. Ik heb gelachen en gehuild en ze ontzettend bedankt later. Het was zo geestig in die treurige ziekenhuiskamer, poëzie op een paar vierkante meter."

Of het nog erger was dan zijn hartoperatie? "Totaal anders. Ik ben een 66 jaar, met een beetje overgewicht, hartpatiënt en corona. Dan zit je wel in de Champions League." Zijn standpunt over leven en dood blijft onveranderd. "Je moet leven want straks ben je dood. Dat is wat ik zing in Niemand Weet Hoe Laat Het Is, dat is wat ik zo goed snap van mensen die ziek zijn. Daar gaat mijn werk over."

Nu gaat het goed, vertelt Van 't Hek, maar de verhalen over de lange nasleep van corona zijn ook waar. "Het pakt je aan." Hij slaapt veel en kan weer optreden, met alle beperking die daarbij horen. "Spelen is een militaire operatie. Na een optreden start een band met instructies: eerste rij eerst en zo verder. Zoals ze bij crematies ook doen, hoe je familie mag condoleren. Daar doet het heel erg aan denken. Je gaat niet even gezellig naar een cabaretje van Youp van 't Hek kijken. Als het licht uit is en mensen zitten, is de sfeer goed, maar daarna: bam eruit." En het 'relativerende biertje' na de show zit er ook niet meer in.

De cabaretier werkt, buiten de optredens om, dagelijks aan zijn oudejaarsconference. "Iedereen die het tot nu toe gehoord heeft zegt: het is een hele echte conference. Dat is ook de bedoeling. Tot 30 december werk ik er iedere dag aan, punt ik het bij. Korrel zout heet het, zoals ik zelf in het leven sta."

Voor de volledige inleving hebben we de Macarena onder het verhaal van Youp gezet.

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.