Regisseur Sander Burger over de verfilming van de Deventermoordzaak: 'Nu zie je hoe we voor de gek zijn gehouden'

Who-not-dunnit

De film is gebaseerd op het boek ‘De Deventer Moordzaak: het complot ontrafeld’ van onderzoeksjournalist Bas Haan. “Het is geen verfilming van het boek, want in het boek zitten zoveel details, dat zou een saaie film opleveren", vertelt regisseur Sander Burger. "Een film over journalistieke verantwoordelijkheid was de belangrijkste motivatie, waarbij we geprobeerd hebben de onderzoeksjournalistiek uit het boek in een filmgenre te plaatsen. Joram Willink, de producent opperde de term ‘who-not-dunnit’. De film volgt alle regels van een whodunnit, maar het gaat er juist om wie de moord op mevrouw Wittenberg sowieso niet heeft gepleegd.

Emotioneel werd de film pas toen ik in 2012 Michael en Meike – de klusjesman en zijn vrouw - ontmoette in een wegrestaurant in Apeldoorn. Ik zag twee beschadigde mensen. Het gevaar van iemand ‘de klusjesman’ noemen is dat het geen echt mens meer lijkt. Michael kreeg een bijnaam en niemand dacht erover na dat hij een normaal leven had zoals jij en ik. Hij en zijn vrouw zijn belaagd in hun huis, ze moesten vluchten en onderduiken.”

De ware Maurice de Hond

Maurice de Hond was de aanstichter van de mediacampagne tegen Michael de Jong. Hij beschuldigde ‘de klusjesman’ op de nationale televisie van de moord op mevrouw Wittenberg. In de film worden alle personen – journalist Bas Haan, de boekhouder, de klusjesman en zijn vrouw – door acteurs gespeeld, met uitzondering van Maurice de Hond. Voor zijn optredens in de film is archiefmateriaal gebruikt.

Sander: “Het was evident dat Maurice de Hond in de film moest. Het meest eerlijke en integere wat we konden doen was echte beelden van hem gebruiken. Hij kwam en komt via de televisie onze huiskamers binnen en dat wilde we laten zien op de meest krachtige manier.

Deze keuze is juridisch riskanter dan wanneer we hem hadden laten spelen door een acteur. Als filmmaker heb je creatieve vrijheid, maar ook deze keuze wordt juridisch ondersteund. Dat hebben we laten onderzoeken.”

Een proces van jaar in twee uur

“Ik heb nooit overwogen om het verhaal via een documentaire te vertellen", zegt de regisseur. "Het moest een film worden zoals ‘Spotlight’ en ‘The Insider’. Ik heb de Deventer moordzaak destijds in flarden meegekregen. Er gebeurde van alles, maar met tussenposes van maanden. De film gaf de kans om het proces van een aantal jaar in twee uur te laten zien. Als je alles achter elkaar ziet, snap je pas wat er precies gebeurd is rondom deze zaak. Nu zie je hoe we voor de gek zijn gehouden.”