Schrijver Arnon Grunberg over W.F. Hermans: 'Iemand die zich niet leek te bekommeren om zijn imago'

100 jaar W.F. Hermans

Vandaag, 1 september 2021, is het 100 jaar geleden dat Willem Frederik Hermans werd geboren. Een van de grootste naoorlogse schrijvers van Nederland. Alle reden om in Kunststof samen met schrijver Arnon Grunberg stil te staan bij zijn schrijverschap, wat hem zo bijzonder maakt en wat er zo opmerkelijk is aan zijn taal.

Iedere schrijver is tot op zekere hoogte z’n eigen psychiater, zei Hermans ooit. "De therapeutische benadering is niet per se mijn benadering, maar het kan wel voor de lezer zo zijn", reageert Arnon Grunberg. "Ik ben er niet zo heel erg goed in om als ik ergens mee zit dat meteen te uiten. Misschien wel omdat ik die dingen in andere vorm gebruik voor het schrijven."

De donkere kamer van Damokles: 'een evenement'

Arnon: "Ik was 13 of 14 jaar toen ik De donkere kamer van Damokles las en dat was voor mij een evenement, een superbelangrijk evenement. Omdat ik het zo overweldigend vond, zo fascinerend. Aangrijpend in z’n lelijkheid misschien wel, dat mensen zo lelijk worden beschreven, maar ja zo is het. Met een taal die mij buitengewoon fascineerde. 'Aan de handen van pater Beer zaten minder vingers dan Osewoudt kogelgaten in zijn lichaam had.' Dat is een zin die je nooit meer vergeet.

En ook de hele oorlog natuurlijk, het dubbelgangersmotief, de ontluistering, en toch maakt hij ook iets enerverends van het leven. Het is niet dodelijk saai en zeker geen grapje. Het is in het 'niet grapje zijn', ook vaak ontzettend komisch, beschamend en ongemakkelijk."

'Van de grote drie is Hermans mij het meest dierbaar'

"Paranoia, Nooit meer slapen, De tranen der acacia’s", noemt Arnon een paar favorieten. "Onder professoren niet. Au pair ook niet meer voor mij, maar je moet een schrijver beoordelen op wat je het sterkste werk vindt. Voor mij was het altijd evident, toen er nog veel over de grote drie werd gesproken, dat Hermans mij het meest dierbaar was. Reve vond ik al snel flauw. Ik weet dat ik hier veel Revianen mee beledig.

Ik heb Hermans nooit ontmoet. Ik vind ook niet dat je een held moet ontmoeten, want vaak valt dat tegen. Het interview van Hermans met Van Dis vond ik meesterlijk. Het is iemand die zich niet leek te bekommeren om zijn imago. Het grote gevaar is dat er wel een soort verbittering over hem is gekomen. Het is zaak om daaraan te zien ontkomen. In zijn werk zit ook een enorme vrolijkheid door de verbittering heen."