'De zachte G is helemaal niet op z'n retour'

Duizenden uren aan geluidsopnamen, ingevulde vragenlijsten over dialectwoorden en kaarten waarop de verspreiding van die woorden is terug te zien staan in de zojuist verschenen database.

Onderzoeker van het Meertens Instituut én hoogleraar Nederlands Marc van Oostendorp is samensteller van het Dialecten-Doeboek. Het is best lastig om dialect te onderzoeken, legt Van Oostendorp uit. "Mensen worden altijd beïnvloed door hun gesprekspartner. Als ik met een dialectspreker praat, dan gaat ie zich toch een beetje aanpassen."

Invloed op de Nederlandse taal

Daarom zijn er verschillende manieren om hier onderzoek naar te doen. "Je kan systematisch vragen stellen zoals of iemand dit of dat woord kan uitspreken." Dan is er nog de manier om één iemand te vragen hoe men in zijn dialect een woord uitspreekt, betoogt Van Oostendorp. "Al die verschillende uitspraken samengevoegd, dat is hét beeld van een bepaald dialect."

De verzamelde dialecten zijn leuk, maar het vertelt ons ook over hoe bijvoorbeeld de Nederlandse taal zich heeft ontwikkeld. "Zeker als je het Nederlands neemt in een ruime zin. Het standaard Nederlands is gemaakt door middel van dialecten." Het Nederlands zoals we het nu kennen, heeft de overhand. "Ook vroeger was de Hollandse dominantie al groot. Maar soms won ook het oosten of het westen", meent de hoogleraar Nederlands.

Bijven de dialecten?

Hij legt uit: "In dialectkaarten zie je vaak een soort uienstructuur met een binnenste ring en daarbuiten een ring en dáár buiten een ring. En de kern is meestal Hollands. Omdat mensen daar naar kijken en dat hebben willen nadoen."

Al jarenlang worden aannames gedaan dat het dialect geen toekomst heeft. "In 1975 werd al gezegd: in 2000 spreekt niemand dialect meer. Maar feitelijk vervagen de dialecten, ze gaan op elkaar lijken. Je hoort nog wel dat iemand uit Brabant komt, maar niet meer specifiek uit Sint-Oedenrode."

Volgens Van Oostendorp hoeven Brabanders en anderen die verknocht zijn aan hun dialect zich geen zorgen te maken. "Die zachte G is helemaal niet op zijn retour."