'Truus van Lier' van Jessica van Geel is Non-fictie Boek van de maand april

In dit boek ontmoeten we Truus van Lier, de vrouw van 22 die in 1943 tijdens de Tweede Wereldoorlog werd vermoord, strijdend voor haar vaderland. Het klinkt als een heldenverhaal, en dat is het misschien ook, maar eenmaal dichterbij gekomen zien we meer en ontdekken we de persoon die achter deze heldin schuilt.

Geen dagboeken

Een verhaal dat niet alleen het leven van Truus beslaat, maar ook het leven van de vele vrouwen die met haar in het verzet zaten. We leren een jonge vrouw kennen, een rechtenstudente, die zich langzaam, stapje voor stapje, realiseert hoe erg de wereld om haar heen is veranderd. Er bestaan geen dagboeken of aantekeningen van Truus zelf. Het beeld dat we van haar hebben blijft daarom al snel te statisch en afstandelijk.

Van Geel geeft Truus van Lier eigen gedachten en overpeinzingen die ons de gelegenheid geven haar verhaal heel intensief te beleven. Een intensiteit die nodig is om de vergaande gevolgen van het verzet te kunnen begrijpen. Van Geel begeleidt ons daarbij door de belevenissen van Truus op een hele genuanceerde manier aan ons te presenteren. We realiseren ons dat het verzet niet gezien kan worden als een eenmalige keuze, maar een keuze die iemand steeds weer opnieuw moet maken. Tussen de strijdbijl oppakken en het lijdzaam toekijken zitten vele stappen.

Met Truus door de stad

Het is een rol die Truus zichzelf eigen moest maken. Alleen met een beschrijving van de situatie leren we de persoonlijke aspecten van het verzet niet kennen. We fietsen met Truus door de stad, we ontmoeten met haar nieuwe mensen en ontdekken het volwassen leven. Een leven dat wordt overschaduwd door een steeds groter wordende dreiging die uitmondt in een allesvernietigende oorlog. Truus ziet de kans op ‘recht’ en ‘eerlijkheid’ langzaam verdwijnen en weet dit besef om te zetten in daadkracht.

Hoe heldhaftig dit vermogen is, maakt dit boek meer dan duidelijk. We leren de taal van het verzet kennen. De woorden die niet langer de wereld verduidelijken, maar de werkelijkheid verbloemen. Ontraceerbaar bewegen we ons in een verstikkend kleine ruimte. We geven alle bewegingsvrijheid op en laten de idee van een veilig thuis achter ons. In korte hoofdstukken komt Truus van Lier tot leven.

Woorden teruggeven

Deze vorm geeft het werk een snelheid die de steeds maar oplopende spanning en de dreiging van die tijd belichaamt. We raken verstrikt in lijsten met namen, de verboden namen, de schuilnamen. Kennis staat niet langer gelijk aan macht, het is de onwetendheid die ons veiligheid brengt. ‘Niets mogen ze opschrijven, alles moeten ze onthouden’, wanneer we ons dat realiseren, nemen we dankbaar de woorden van Van Geel in ontvangst.

Het is alsof ze Truus van Lier de woorden teruggeeft die haar jarenlang zijn ontzegd. Koesteren, dat moeten we dit werk. Het verhaal van Truus van Lier lezen en daarmee haar leven deel laten uitmaken van onze geschiedenis. ‘Na lezing en bestudering vernietigen’ dat is niet meer nodig en dat recht hebben we aan vrouwen als Truus van Lier te danken.