Moet een parodie te herkennen zijn als parodie?

"Op het moment dat er overal bij moet komen te staan dat het een parodie is, ontdoe je eigenlijk aan de kracht van die kunstvorm", vertelt Jochem van den Berg, hoofdredacteur van De Speld in NOS Met het Oog op morgen. Hij volgt de zaak op de voet.

Niet sollen met de politie

Het begint met een man uit de Amerikaanse plaats Parma, die een fake Facebook-pagina maakt van de Parma Police Department, de politie in zijn woonplaats. "Hij ergerde zich aan het lokale beleid van de politie en wilde daar grappen over maken. Hij begon een Facebook-pagina wat perfect leek op de Facebook-pagina van de lokale politie. Hij maakte daar grappen die duidelijk te herkennen waren als parodie. Maar de lokale politie stelde dat niet op prijs. Die heeft hem toen opgepakt en zijn huis over hoop gehaald en wilde hem veroordelen. Dat is toen niet gelukt."

"Hij werd voor de rechter gebracht, toen is hij vrijgesproken. Toen wilde hij wel de politie verantwoordelijk houden voor wat hem was overkomen. Toen werd het juridisch interessant. Toen heeft de rechter de politie in het gelijk gesteld met de argumentatie: de man had niet expliciet op de pagina vermeld dat het hier om een parodie ging. Dat had erbij moeten staan volgens de rechter."

"Dit is het punt de rechtszaak zelf, zoals ze dan in Amerika zeggen, through the courts gaat. Door steeds hogere rechtbanken. Dit is ook het punt waarop The Onion er betrokken bij raakt."

The Onion protesteert

"Zij hebben een Amicus brief, een soort document van een externe partij die iets wil betogen om de rechter te beïnvloeden. Het is een vrij gedetailleerd, grappig, maar ook vooral een serieus document van 23 pagina’s. Daarin betogen ze wat parodie inhoudt en waarom het zo belangrijk is."

"Zij zien hier hun eigen kunstvorm en business model in gevaar komen. De Speld is in principe hetzelfde. Je doet je voor als belangrijkste nieuwsmedium van Nederland, in dit geval Amerika, en die journalistieke vorm is natuurlijk een parodie. Op het moment dat er overal bij moet komen staan dat het een parodie is, ontdoe je eigenlijk aan de kracht van die kunstvorm. De parodie werkt zo door juist door een vorm te kopiëren en de inhoud uit te vergroten en om te draaien, werkt de kritiek van binnenuit en is 'ie extra krachtig", legt Van den Berg uit.

'Bedreiging voor de satire'

"Maar nu is het juridisch dus een ding dat het verboden zou zijn als het er niet bij staat. Dat is een directe bedreiging voor hun satire." Niet alleen The Onion heeft ermee te maken, ook de Nederlandse De Speld heeft hier ervaring mee. "Op Facebook staat ook bij De Speld er inmiddels een labeltje bij. Ook als wij in kranten gepubliceerd worden, staat er ook zo’n label bij. Met de reden dat ze bang zijn dat het mensen misleidt."

Van den Berg heeft liever dat het er niet staat. "Het argument wat The Onion hier ook maakt: is dat iemand op redelijkerwijs hier moet kunnen begrijpen dat het om parodie gaat. Dat is iets anders dan iedereen hoeft te begrijpen. In deze zaak zoals bij The Onion en zeker bij De Speld kun je redelijkerwijs zien dat dit een parodie betreft. Het is dan belangrijk dat je niet wordt opgepakt door de overheid, dat is eigenlijk wat The Onion bepleit."