Jamal Ouariachi: 'Woke is zo totaal absurd in veel opzichten'

Het lijkt bijna een sport: schrijver Jamal Ouariachi is zo uitgesproken dat er op zijn uitspraken vele reacties komen en daar moet hij zich toe verhouden en iets van vinden. "Ik probeer het op Twitter te beperken om met iedereen in discussie te gaan, want daar ben je dan zo een dag mee bezig en dan ben je helemaal leeggezogen. Maar als mensen e-mailen probeer ik wel te reageren."

'Een woord is niet traumatiserend'

"Mensen vergissen zich wel vaak", legt Jamal uit. "Als ik zo’n anti-woke mening geef, betekent dat niet dat ik problemen heb met de strijd tegen racisme, of tegen seksisme, of de strijd voor de emancipatie van LHBTI-mensen. In tegendeel, ik ben daar groot voorstander van. Ik denk alleen dat die bewegingen die al heel lang bestaan in Nederland in de afgelopen tien jaar zijn overmeesterd, eigenlijk door dat speciale gedachtengoed 'woke', afkomstig uit de Verenigde Staten."

"Die taal jeukt verschrikkelijk, en als dat dan ook nog naar het Nederlands vertaald wordt met ‘persoon van kleur’, dan hang ik al met mijn hoofd op een plafondplaat. Dat woke-gedachtengoed is helemaal geobsedeerd door taal en door de woorden die we gebruiken en wie bepaalde woorden mag gebruiken en of woorden traumatiserend zijn."

"Ik ben psycholoog van huis uit, dus ik mag dit zeggen: een woord is niet traumatiserend. Dat is natuurlijk onzin. Een woord kan heel vervelend zijn, en je kunt erdoor gekwetst raken, maar het is niet traumatiserend. Omdat zij zo geobsedeerd zijn met taal is het voor mensen die zelf met taal werken extra allergisch."

Een stap terug doen

Zijn nieuwe roman Herfstdraad is totaal in de actualiteit gemarineerd. "Het was voor mij een manier om dat waar ik in mijn columns al veel over schreef, eens op een andere manier toe te lichten. Om via de weg van de fictie te kijken of ik er ook op die manier iets mee kon doen. In plaats van dat ik de hele tijd mijn eigen mening ventileer, het meer van een afstand te bekijken, zelf een stapje terug te doen.

De verteller in dit boek is soms nog wel redelijk fel, maar ik ben hem niet helemaal, er is nog wel afstand. Er zijn wel veel overeenkomsten. Hij is schrijver, hij is op een zeker moment naar een stadje buiten Amsterdam verhuisd wat hem niet goed bevalt. Ik heb bedacht, voor het verhaal, dat hij in de armen zou belanden van een rechts genootschap, Deftig Rechts in dit boek."

De werkelijkheid is absurder

"Ik laat hem in dat stadje kennismaken met een organisatie, het Kruispunt genaamd, die een soort buurtwerk doen. Ze organiseren informatieavonden en workshops, en het is verplicht deze te volgen. Het Kruispunt blijkt een behoorlijk ‘woke’ organisatie te zijn. De schrijver krijgt te maken met allerlei verhandelingen over micro-agressie, over culturele toe-eigening, welke plaats witte mensen in de samenleving behoren in te nemen.

Mijn startidee was om iemand verzeild te laten raken in rechtse kringen. Wat is daar voor nodig? Ik dacht, ik neem hem gewoon alles af, als een soort moderne Job. Het boek opent ook met een motto uit het Bijbelboek Job. Ik ben niet zo verschrikkelijk als God, maar ik heb hem toch heel veel afgenomen. Zijn werk raakt in het slob, zijn relatie lijdt mede onder het feit dat zijn geliefde zich wel aangesproken voelt door de ideeën van het Kruispunt.

Ik dacht wel eens tijdens het schrijven, nu wordt het te absurd, maar dan las ik weer iets in de krant en was het in de werkelijkheid ook al gebeurd. Woke is zo totaal absurd in veel opzichten."