Lize Spit en Rob van Essen over de talige misverstanden van een Vlaams-Nederlands koppel

"De liefde voor zijn taal en voor hem kwam een beetje gelijktijdig", vertelt Spit. "Ik had zijn boek al gelezen voor ik hem ontmoette. Dat heeft wel meegeholpen in mijn bewondering voor hem." Van Essen had Het Smelt, de debuutroman van Spit, nog niet gelezen bij die eerste ontmoeting. "Ik heb het erna gelezen en ik was toen heel erg onder de indruk. Daarna, toen ik haar beter leerde kennen, heb ik het nog eens geprobeerd te herlezen." Maar dat lukte niet goed, vertelt Van Essen. "Ze zat er te veel in. Daardoor kwam het boek dubbel zo hard binnen."

Hoe Vlaams is de taal in Het Smelt eigenlijk? Spit: "Vlaamser dan ik besefte toen ik het aan het schrijven was. Pas toen de taalcorrector eroverheen ging, begreep ik dat het een onderhandeling zou worden qua taal." Niet alle Vlaamse woorden konden zo in het boek blijven staan, vertelt Spit. Het moest ook voor Nederlandse lezers te begrijpen zijn. De woorden waarvan de betekenis uit de context te herleiden waren, mochten blijven. Zo werd 'pompbak' toch 'gootsteen'. "En het werkwoord 'afzien' werd geschrapt omdat dat in het Vlaams gebruikt wordt voor 'lijden' terwijl het in het Nederlands vaker iets als 'je werk staken' betekent."

Rob van Essen vertelt dat hij steeds meer taal adopteert uit het Vlaams. "Tegen de kat zeg ik: 'zal 't gaan, ja?'. Dat zei ik vroeger echt nooit." Is het ook moeilijk, de verschillen tussen het Nederlands en Vlaams? "Zeker in het begin. Toen mailden we veel en stuurde Lize dat ze 'allerlei bedenkingen had', maar even geen tijd had om daarop in te gaan. Toen schrok ik ontzettend, maar blijkbaar is 'ergens bedenkingen over hebben' veel neutraler dan in het Nederlands. Ik dacht meteen: oeh, foute boel." Het zou volgens Van Essen zomaar kunnen dat Nederlandse correctoren ook meer tijd kwijt zijn met zijn nog komende werken.

Vijgen na Pasen

Andersom geniet Spit van de Nederlandse gezegdes die Van Essen aan haar introduceert. "Vlamingen zeggen: ik ben van mijn melk. In Nederland is dat: ik ben van mijn à propos. Of 'de kat op het melk zetten' is in Nederland 'de kat op het spek binden'." Van Essen: "En dan is het toch gek dat wij als zuivelland niet die uitdrukkingen met melk hebben en de Vlamingen wel."

"Sommige dingen begreep ik ook gewoon niet", vertelt Van Essen. "Zoals 'een boontje voor iemand hebben'. Wat zoveel betekent als 'een zwak voor iemand hebben'. Dat moet ik me dan laten uitleggen." De allermooiste vindt Van Essen het Vlaamse equivalent voor 'mosterd na de maaltijd'. "Dat noemen zij 'vijgen na Pasen'. Dat vind ik wel heel mooi. Bijna de titel van een dichtbundel."

Waar iemand aanspreken met 'U' in het Nederlands toch wat officieel is, heeft het in het Vlaams juist iets intiems. Van Essens favoriete uitspraak van Spit is dan ook 'ik houd van u'. "Maar daar moest ik wel aan wennen." Spit: "Alleen tegen kinderen zeg ik 'je'."

Elkaars werk laten ze snel aan de ander lezen, maar of het ooit van een samenwerking op papier komt? "Soms grappen we er wel over om een schrijverskoppel te worden dat dan samen thrillers schrijft", vertelt Spit. "Maar voorlopig zijn we nog iets te gehecht aan die uurtjes apart. Dat zijn de enige momenten in de dag om ons eigen universum in te klauteren."

Een Vlaams-Nederlands feestje bij De Taalstaat

De Taalstaat vierde de start van De Week van het Nederlands met een speciale uitzending in samenwerking met de Vlaamse collega's van VRT Radio 1. Frits Spits ontving samen met Jan Hautekiet gasten uit Nederland en Vlaanderen om het over de verschillen en overeenkomsten van onze taal te hebben. Terugluisteren kan hier, of in de app van NPO Radio 1: hier voor iOS en hier voor Android.