Meesterverteller Murakami is niet de enige Japanse schrijver die zoveel lof verdient

Haruki Murakami is een meesterverteller, zegt Deckwitz: "Je wil telkens weten hoe het verder gaat." Daarom is het niet gek dat zowel in het Oosten als in het Westen lezers weglopen met zijn werk. Deckwitz: "Het zijn oprecht spannende verhalen. Het is heel grappig, heel mysterieus. En, heel belangrijk: katten spelen vaak een grote rol in zijn romans. Nou, wie bezwijkt er dan niet voor een boek?"

Meesterverteller Murakami

Continue weet Murakami mensen weer te boeien met zijn eigenaardige literaire stijl. "Zijn schrijfstijl vind ik eigenlijk heel erg poëtisch", aldus Deckwitz. "Het is super mooi beschreven, over the top en ook meteen super episch, super mythisch. En dit is eigenlijk in een notendop waarom hij zo'n meesterverteller is. Wat heel veel modernere literaire auteurs, niet alleen van Aziatische maar ook van Europese en Amerikaanse komaf wel eens vergeten, is dat je ook je lezer het verhaal in moet trekken en reden moet geven om door te lezen." Murakami slaagt daarin. Hij weet een wereld te creëren waar lezers in stappen en niet uit willen, tot ze weten hoe het verhaal eindigt.

Contrast tussen Oost en West door de ogen van Tanizaki

Toch vindt Deckwitz dat een andere schrijver net zoveel of misschien zelfs wel meer aandacht verdient: Junichiro Tanizaki. Zijn werk speelt zich af in de context van de snel veranderende Japanse samenleving van begin twintigste eeuw. Tijdens deze modernisering werd Japan voor het eerst blootgesteld aan invloeden van buitenaf. In veel verhalen speelt een zoektocht naar culturele identiteit een grote rol en Tanizaki beschrijft daarin het contrast tussen het Westen en het Oosten. Dat doet hij meestal met een komische ondertoon. Bijna een eeuw later is zijn werk nog altijd razend populair in Japan.

In het essay Lof der Schaduw zet Tanizaki uiteen waarom oosterse mensen en westerse mensen in hun perceptie van de wereld fundamenteel van elkaar verschillen, legt Deckwitz uit. "Daarin legt hij uit hoe anders men in Japan aankijkt tegen licht en donker, ten opzichte van het Westen."

Invloed uit Japan

Waar Tanizaki werd beïnvloed door het Westen, halen onder andere Nederlandse schrijvers juist inspiratie uit Japan. "Een bekend voorbeeld is Louis Couperus", vertelt Deckwitz. "Die heeft weken door Japan getrokken."

In de twintigste eeuw is de invloed van Japan op de Nederlandse literatuur voornamelijk de Japanse bezetting geweest, zegt Deckwitz: "Van Adriaan van Dis, Marion Bloem, tot natuurlijk Jeroen Brouwers met Bezonken rood staan in het teken daarvan." Zelf schreef Deckwitz Hogere Natuurkunde. Dat gaat over het Indië verhaal van haar oma en hoe het in haar eigen leven doorwerkte.

Nederland en Japan: twee extremen

Deckwitz denkt dat Nederlandse schrijvers van nu op een hele andere manier inspiratie kunnen halen uit Japan: "Er wordt wel eens gezegd over de Nederlandse samenleving dat we te vrij zijn in het geven van onze mening, in het eigenwijs zijn. Dat kan een vrijheid zijn. Het is super irritant, je kunt er geen vaccinbeleid op baseren, maar het kan een verworvenheid zijn, dat je zo voor jezelf denkt. Het is de vraag óf het denken is, en of het niet simpelweg het gehoorzamen is aan een drift die eigenlijk misschien helemaal nergens op slaat. In Japan zie je het tegenovergestelde: het verstikkende van allemaal hetzelfde in het gareel lopen. Ik denk dat je uit deze twee tegenstellingen iets kan leren. Bijvoorbeeld hoe je een land op landelijk niveau kunt besturen en een bevolking zo kan vragen zich aan elkaar aan te passen zodat er een harmonie is."

Deckwitz: "Het zijn eigenlijk twee extremen als je ze naast elkaar zet, Nederland en Japan. Uit die clash, daar is misschien wel een synthese mogelijk waaruit we heel wat kunnen leren voor een gezondere maatschappij in de toekomst."