Hoe verboden boeken in Syrië onder het Assad-regime stiekem werden bewaard
- Nieuws
- Hoe verboden boeken in Syrië onder het Assad-regime stiekem werden bewaard
Het lijkt wel een natuurwet: waar een dictator verschijnt, verdwijnen de
boeken. In het geval van Syrië was dit geen uitzondering. Gedurende de
heerschappij van Bashar al-Assad verdwenen boeken die niet in lijn waren met
het regime uit de schappen van de boekhandels. Maar gelukkig is het omgekeerde
ook waar: waar de dictator verdwijnt, komen de boeken weer terug. En zo zijn de
boekhandels in het land eindelijk weer gevuld met boeken die jarenlang
verboden waren. Boekenliefhebber Peshmerge Morad en schrijver
Hasan Alkhatib vertellen over dit opmerkelijke keerpunt bij De Nieuws BV.
Video niet beschikbaar
"Alles wat tegen de ideologie van Assad inging, en alles wat zijn macht bekritiseerde", antwoordt Peshmerge Morad als hem wordt gevraagd welke boeken precies verboden waren. En dat is geen kleinigheid, volgens Hasan Alkhatib. "Dit was de enige manier om te lezen voor de nieuwe technologie bestond. Voor de oudere generatie was dit alles." Maar ook bijvoorbeeld boeken over de Koerdische taal waren tot voor kort niet te verkrijgen.
Maar hoe kregen die oudere generaties toegang tot deze verboden kennis? Morad herinnert zich hoe zijn vader in de jaren '80 en '90 een metalen koffer verborgen hield in hun schuur. "Onder een hoop rommel", vertelt hij waarmee hij benadrukt dat de koffer echt niet gevonden kon worden. Het was een kostbaar bezit, maar tegelijkertijd ook gevaarlijk. Als iemand het zou vinden, kwam je in de gevangenis terecht. "Je wordt gezien als een staatsvijand", zegt Morad.
Revolutie
Hasan Alkhatib, zelf schrijver, had lange tijd geen idee dat bepaalde boeken überhaupt verboden waren. Hij vertelt over de keer dat hij op zoek was naar een specifiek boek over Syrië. Meerdere boekwinkels stuurden hem weg met de boodschap: "We hebben dat boek niet." Tot het moment dat een boekenverkoper in de winkel - nadat hij vroeg naar het boek - plotseling opstond, de deur sloot en hem vroeg: "Waarom wil je dit boek?" Toen Alkhatib zei dat hij het boek gewoon uit nieuwsgierigheid wilde lezen, werd dit door de verkoper niet geloofd: “Wil je een revolutie starten? Wil je in opstand komen?”
Peshmerge Morad was zich veel meer bewust van het gevaar dat bepaalde boeken met zich meebrachten. Hij zag hoe de progressieve, linkse gedachtegangen verdwenen in het metalen koffertje in de schuur. Morad zelf was vastbesloten bepaalde boeken niet verloren te laten gaan. Zijn oplossing? De boeken in een plastic zak verstoppen, tussen zijn onderbroek en broek, en ze op deze manier meesmokkelen. "Ze gingen niet aan je lijf zitten", zegt Morad.
Risico's
Hasan Alkhatib staat inmiddels zelf aan de andere kant van de verboden boeken. Hij is schrijver maar heeft zijn boeken niet in zijn thuisland kunnen publiceren. Desondanks voelt hij wel de consequenties: "Je kunt niet meer terug naar Syrië." Peshmerge Morad heeft ook de droom om ooit een boek uit te brengen, maar weet dat ook hij dan wellicht niet terug kan keren naar Syrië. Bovendien maakt hij zich zorgen over zijn ouders die nog in Syrië verblijven, mocht hij ooit een boek uitbrengen.
Want ondanks de val van het regime is de strijd voor pers- en leesvrijheid nog niet voorbij. "Ik vrees dat dit een honeymoon periode is", zegt Morad. Vooralsnog is het onduidelijk wie het land straks gaat leiden. Daarmee is het ook onbekend of alle boeken vrij verkrijgbaar blijven. Peshmerge Morad is in ieder geval strijdbaar: "Het is aan ons, Syriërs in het buitenland, om kritisch te blijven."
