Zelfhulpboeken zijn alleen voor vrouwen (en nog twee mythen over zelfverbetering)

Brinkmann hekelt in het boek de zelfhulpcultuur, maar leert de lezers ondertussen ook hoe ze stevig in hun schoenen kunnen staan. Tóch nog een zelfhulpboek dus. Dat een als 'anti' vermomd zelfhulpboek zoveel succes heeft, is tekenend voor de taboes en de vooroordelen waarmee de zelfhulpboeken nog altijd worden omgeven. Ernst-Jan Pfauth weet er alles van. Hij maakt als 'Correspondent Zelfverbetering' een artikelenserie waarvoor hij talloze zelfhulpboeken las. We legden hem drie mythen over zelfhulpboeken voor.

1. Zelfhulpboeken zijn alleen voor vrouwen.

Pfauth: "Ha! Dat komt omdat mannen veel banger zijn hun zwakten te tonen. Als je een zelfhulpboek leest, geef je daarmee als het ware toe dat je op dat gebied nog wat kan leren. Ik denk dat mannen daar meer moeite mee hebben dan vrouwen."

"Okay, ik zou het ook voor me houden als ik een boek zou lezen over verbetering van je seksleven. Dat is privé. Maar over het algemeen vind ik het juist leuk om te vertellen welke zelfhulpboeken ik lees. Vaak kom ik er dan achter dat andere mensen ook met dat onderwerp worstelen. Soms krijg ik zelfs heel goede tips."

2. Ze bevatten alleen psychologie van de koude grond, en andere ongefundeerde 'lessen'.

"Voor een deel klopt dat. Er onderscheid twee genres: de populair wetenschappelijke boeken, en de anekdotische. De laatste tijd probeer ik alleen nog boeken uit het eerste genre te lezen. In die boeken worden vaak klassieke denkfouten uitgelegd aan de hand van onderzoek. Het populaire boek Nooit meer te druk van Tony Crabbe is bijvoorbeeld echt een bundeling van wetenschappelijk onderzoek.

"Het andere type kun je herkennen aan de glimmende kop van de auteur op de voorflap. Dat zijn de verhalen in de categorie 'ik was ooit arm, werd door mijn vader geslagen, maar door deze drie technieken werd ik multimiljonair, zo word jij het ook binnen een maand'. Die boeken leveren alleen anekdotisch 'bewijs' en sluiten factoren als geluk niet uit.

"Ze zijn verleidelijk hoor, die boeken! Een paar jaar geleden was ik bijvoorbeeld helemaal gegrepen door The 4-hour Workweek. Als je het allemaal letterlijk zou nemen, kom je er vrij snel achter dat er toch wel veel bullshit in staat. Maar je kunt er best inspiratie uit halen."

3. Het klinkt allemaal leuk, maar in de praktijk is het onuitvoerbaar

"Ik denk dat dit waar is. Vooral die ongefundeerde zelfhulpboeken kun je beter zien als hyperbolen. Het zou me verbazen als er iemand is die het daadwerkelijk is gelukt om werkweken van vier uur te maken. Toch heb ik wel van dat boek geleerd dat ik niet constant mijn e-mail moet checken. De auteur raadt aan dit maar één keer per week te doen, ik doe het één keer per dag."

"In de wetenschappelijk gefundeerde boeken staan ook lessen die praktisch onuitvoerbaar zijn, maar dat komt omdat je er je hele leven mee blijft worstelen. Toch zijn het daarmee niet per se slechte lessen. Zo stelt Brinkmann in Standvastig dat je - zoals de Stoïcijnse filosofen al zeiden - boze emoties niet moet toelaten. Goed, dat ga ik doen, maar het kost me de rest van mijn leven om dat voor elkaar te krijgen."