Algemeen Directeur VPRO: 'Het is eigenlijk een wonder dat wij nog bestaan'

Einde van het bestel

Toen Lennart van der Meulen begon bij de VPRO was vrijwel meteen de vraag of de VPRO nog wel zou blijven bestaan. "In het kabinet-Rutte II was Sander Dekker staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en die haalde 200 miljoen euro weg bij de publieke omroep", vertelt Van der Meulen. "Daarnaast haalde Halbe Zijlstra nog eens 250 miljoen weg bij kunst en cultuur. Ze wilden een nieuwe lijn inzetten en de publieke omroep centraliseren met meer buitenlandse producties, dat zou het einde betekenen van de verschillende omroepverenigingen. Dat was het einde van het bestel."

Stug doorgaan

"We wilden zelfstandig blijven," vertelt Van der Meulen, "in die tijd betekende dit dat je twintig procent van de programma’s verloor, en dat er tachtig mensen uit moesten. Toen hebben we een schets gemaakt van de kern van VPRO, die dus een kwart kleiner werd. Wat wilden we betekenen? We zijn scherper geworden in die tijd, en die scherpte heeft het gewonnen van de fusieomroepen (BNNVARA, KRO-NCRV), die moeten zichzelf nu op een te grote gemene deler richten. Waar we in 2013, 2014 de uitzondering waren, zie je toch dat je nu de maat der dingen bent. Ik denk dat de VPRO vaak stug doorgaat."

Bestaansrecht

"Ieder kabinet heeft tot nu toe gezegd dat er bestaansrecht is voor de publieke omroep", antwoord Van der Meulen op de vraag of hij bang is dat het publieke bestel ooit zal verdwijnen, "er is in ieder geval geen grote maatschappelijke weerstand tegen een publiek bestel. Maar dat kan zomaar gebeuren, als een samenleving zegt dat het mooi is geweest. Zoals in België, daar is haast niks meer over van een publieke omroep. Of kijk naar Spanje, daar is helemaal geen publieke omroep meer. De kans bestaat altijd."

"Als ik kijk naar de afgelopen vijftien jaar is het een wonder dat we nog een publieke omroep hebben. En ook dat de VPRO nog bestaat en een relevante rol speelt in het media-aanbod, dat is niet vanzelfsprekend. Dat zie je ook bij politieke partijen waarvan we nooit dachten dat die gedecimeerd zouden worden."

Wat zou er verloren gaan zonder een publiek bestel? "Je gaat een stuk van je creatieve sector missen. Ik heb altijd het idee dat een sterke en creatieve sector leidt tot een open, verstandige, een beetje gek en bijzonder land. Daar hoort een publieke omroep bij. Er worden hier allerlei dingen verzonnen en verteld op een andere manier. Als je niet door de commercie of met een bevel van boven een programma ontwikkelt dan ziet het er anders uit."