'Een goede slaaf mag naar het bordeel'

Sinds 2006 werkt Van Lieshout aan SlaveCity, een installatie waarin mensen maximaal worden benut om inkomsten te genereren. Wie niet meer bruikbaar is wordt op een andere manier ingezet. In de stad van Joep van Lieshout draait alles om werk en opbrengst. Na al die jaren is hij er nog steeds niet op uitgekeken. Zelf zegt hij hierover: "Onze wereld wordt steeds rationeler. Excel-sheets en mass data worden in deze tijd gebruikt om beslissingen te nemen. Ik dacht: ik incorporeer alles om zo de meest verschrikkelijke stad te maken die er is."

Zijn we niet allemaal (loon)slaven?

De kunstenaar heeft berekend dat met de inzet van 200.000 slaven die zeven uur per dag in een call center werken de jaarlijkse winst kan oplopen tot 7,8 miljard euro. Loon verdienen de slaven niet; ze krijgen kost, inwoning en entertainment. Tegelijkertijd is het een heel groene en duurzame stad. "In SlaveCity roept ieder object de vraag op: zijn wij niet hetzelfde? Hij legt een soort template op onze samenleving," zegt Marie-José Eijkemans, hoofd educatie bij museum De Pont.

De tentoonstelling bestaat uit maquettes, tekeningen, plannen, schilderijen en beelden. De installatie van Joep van Lieshout is duister en toont veel overeenkomsten met een concentratiekamp. Toch is er in SlaveCity ook ruimte voor satire en soms lijkst het zelfs een grote grap. Eijkemans geeft een voorbeeld: "Ook de vrouwen mogen als beloning naar het bordeel. Zij kunnen een man winnen. De mannen moeten hiervoor alleen eerst met elkaar op de vuist, dit gebeurt in een bouwwerk dat is gebouwd in de vorm van een spermacel. De winnaar mag met de vrouw naar bed."

De wereld van Jeroen Bosch

De tentoonstelling wordt georganiseerd in het kader van het Jheronimus Bosch-jaar. Ter ere van het 500e geboortejaar van de schilder worden er dit jaar in Brabant verschillende activiteiten gehouden. Volgens het museum legde Bosch, net als Van Lieshout, met zijn werk een vergrootglas op de samenleving. Van Lieshout ziet ook de overeenkomsten: "Het werk van Bosch gaat, net als mijn werk, over ethiek. En over hoe je als mens met deze wereld omgaat. Het verschil is wel dat Bosch dit op een vierkante meter doe, terwijl ik duizenden vierkante meters gebruik."

Foto: Tuin der Lusten, Jheronimus Bosch

Een eigen kerncentrale

Op dit moment werkt hij aan iets nieuws, vertelt hij aan presentator Pieter van der Wielen van Nooit meer slapen. En wel aan een kerncentrale. "Dat is ontzettend lastig en heel duur. Maar zo werk ik altijd." Van Lieshout wil naast bepaalde problemen oplossen ook een discussie starten. "Wat betreft kernenergie wil ik verder kijken dan mijn neus lang is, ik wil op een modernistische manier naar ecologie kijken."

Hoe weet je nou als je iets bedenkt dat het niet zomaar een bevlieging is, vraagt Van der Wielen vervolgens nieuwsgierig. Van Lieshout denkt even na, hij vertrouwt- na al die jaren- op zijn intuïtie. Tegelijkertijd is hij, zo zegt hij, 'gezegend' met een slecht geheugen: "Ik kan daardoor iedere keer weer iets opnieuw bekijken. Zo word ik steeds creatiever in het zoeken naar oplossingen."