Wat zijn de beste boeken over seksueel geweld?

In de boekenrubriek van De Nieuws BV wordt teruggeblikt op het nieuws van de afgelopen maand. Dat nieuws wordt gekoppeld aan de mooiste boeken die daarover zijn geschreven. Het nieuws van deze maand was voor Bregje Hofstede de omstreden zaak van Gisèle Pélicot.

Monster van Avignon

"Stel je voor dat de man met wie je al 50 jaar samenleeft, jou blijkbaar jarenlang gedrogeerd heeft en heeft laten verkrachten door 82 andere mannen. Dat is verschrikkelijk en ze noemen die man nu ook 'Het Monster van Avignon'. Maar tegelijkertijd is het geen monster, het is een best gewone man", vertelt Hofstede.

De mannen die terechtstaan zijn ook allemaal 'gewone' mannen: vrachtwagenchauffeurs, journalisten, een politieagent. De mannen zijn tussen de 26 en de 74, kortom: een dwarsdoorsnede van de Franse samenleving. "En dat maakt het juist zo schokkend", aldus Hofstede. "Dat allemaal van die heel gewone mannen dat gedaan hebben en dat geen van die mannen heeft gedacht, ik moet hiervan aangifte doen."

Gisèle Pélicot wil de schaamte van kamp laten wisselen

Bovendien blijkt uit de getuigenis van sommige mannen, dat ze het idee erop nahouden dat een vrouw eigendom is van de man. "Dat is denk ik de kern van het probleem die hier op spectaculaire en gruwelijke wijze wordt duidelijk gemaakt", zegt Hofstede. "En wat mij heel erg raakt, is dat deze vrouw ervoor kiest om het proces in de openbaarheid te voeren. Ze had anoniem kunnen blijven. Maar ze wil dat iedereen onder ogen ziet wat haar is overkomen. Dat maakt haar tot een heldin."

Gisèle Pélicot zegt daar zelf over dat ze 'de schaamte van kamp wil laten wisselen'. "Er zijn heel weinig mensen die aangifte doen van seksueel geweld, omdat het met zoveel schaamte overladen is. Terwijl het precies verkeerd om is. Het zouden de daders moeten zijn die zich schamen. Zij forceert dat nu", aldus Hofstede.

'Onderland' van Alma Mathijssen

Een boek dat van zoiets traumatisch iets sterks kan maken, is bijvoorbeeld 'Vallen is als Vliegen' van Manon Uphoff, vertelt Hofstede. Maar als het gaat om de triomf van het personage, zoals dat ook geldt in de persoon van Gisèle Pélicot, dan raadt Hofstede 'The Colour Purple' aan van Alice Walker. "Het is een absolute klassieker", aldus Hofstede. "En de veerkracht en de moed die eruit spreken, die deden me denken aan Gisèle Pélicot."

Het boek 'Onderland' van Alma Mathijssen past ook in dit rijtje. Hofstede: "Door het aan het licht brengen van iets dat doorgaans verborgen blijft. Met name de manier waarop mensen omgaan met de traumatische ervaring van seksueel geweld."

Mathijssen wilde in haar boek "een land scheppen, waar mensen die weten wat seksueel geweld is, naar kunnen vluchten", zegt zijzelf in De Nieuws BV. Volgens haar is dat wat mensen die seksueel geweld hebben meegemaakt, gemeen hebben: "Dat ze een vluchtkasteel voor zichzelf in hun brein bouwen als de buitenwereld te bruut wordt." Zelf heeft Mathijssen ook zo'n geschiedenis: "En ik wilde weten, hoe doen mensen dit? Hoe leven mensen die zoiets hebben meegemaakt? Ik wilde er een taal voor vinden die klopt."

'De daders moeten zich schamen'

In die zin zoeken zowel Alma Mathijssen als Gisèle Pélicot allebei de openbaarheid op om over seksueel geweld te praten. "Ik vind het zo'n geweldige vrouw", zegt Mathijssen over Pélicot. "Ik wil haar eigenlijk niet dapper noemen, omdat ik denk: het zou niet dapper moeten zijn. Het is zó logisch dat ze hierover praat. Zeg dit, vertel dit. Maar het feit dat dit een gigantische daad is, laat wel zien in wat voor een staat wij leven: dat is te treurig voor woorden. En precies dat zij probeert dit om te draaien, dat de daders zich moeten schamen, dat is zo klaar als een klontje natuurlijk."